Facebook สู่ Meta – โลกดิจิตัลแห่งใหม่ – #04 : สังคม จริยธรรม กฎหมายในโลกเสมือนจริง

ประเด็นที่น่าสนใจ

• [NOTE] บทความชุดนี้เป็นบทความในมุมมองถึงการเปลี่ยนแปลงของ Facebook สู่ Meta
• โลกเสมือนจริงนั้นไม่ต่างจากโลกจริงเท่าใดนัก เพราะภายใต้ตัวละคร หรือ อวาตาร์นั้น มีคนจริง ๆ อยู่
• ปัญหาในโลกจริง จะเข้าสู่โลกเสมือนจริงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ และจำนวนไม่น้อยก็รุนแรงกว่าโลกจริง
• บางเคสกลายเป็นภัยคุกคามจากโลกเสมือน สู่ชีวิตจริงของเหยื่ออย่างเลี่ยงไม่ได้
• และสิ่งเหล่านี้ “เคยเกิดขึ้น” มาแล้ว ในโลกเสมือนจริงอย่าง Second Life.
• และนั่นคือสิ่งที่มาร์ก และทีมงาน รวมถึงผู้ใช้งานอาจจะต้องได้เจอกัน บทความนี้จึงอยากจะเปิดประเด็น และเตรียมพร้อมรับกับสิ่งที่อาจจะเกิดขึ้นได้ หาก Meta เปิดตัว Metaverse
• ย้อนอ่าน Facebook สู่ Meta
  • [EP. 1] ความทะเยอทะยานของมาร์ค
  • [EP. 2] พื้นที่เสมือนจริงแต่ทุกสิ่งไม่ฟรีเสมอไป
  • [EP. 3] ความท้าทายสู่โลกเสมือน
  • [EP. 4]โลกดิจิตัลแห่งใหม่ – #04 : สังคม จริยธรรม กฎหมายในโลกเสมือนจริง

…

ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่สร้างโลกเสมือนจริง เพื่อให้คนจริง ๆ อย่างเราเข้าไปใช้งานกัน ล้วนแล้วแต่มีแนวคิด และถูกพูดถึงกันมานานแล้ว ซึ่งความก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่มีอยู่ในทุกวันนี้ ทำให้เราเข้าใกล้ความเป็นโลกเสมือนจริงกันไปอีกขั้นหนึ่ง ด้วยอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่เล็กลง คอมพิวเตอร์ที่ไวขึ้น อินเตอร์เน็ตที่ดีขึ้น-ง่ายขึ้น ตอบสนองการใช้งานในการเข้าถึงโลกเสมือนจริงได้มากขึ้น

แต่สิ่งอื่นใด ต้องไม่ลืมว่า ภายใต้โลกเสมือนจริง ตัวละครหรืออวาตาร์เหล่านั้น มีบุคคลจริง ๆ อยู่อีกด้านหนึ่งของหน้าจอ เพื่อบังคับตัวตนในโลกเสมือนอยู่ โดยอาจจะเป็นหนึ่งคน หลายคน ก็ตาม ซึ่งภายใต้ตัวตนเหล่านั้น ล้วนแล้วแต่มีความต้องการ ความรู้สึกนึกคิด ไม่ต่างจากโลกจริงที่เราพบเป็นกันโดยทั่วไป

และนั่นก็มักจะนำพามาซึ่งปัญหาต่าง ๆ มากมาย และหลากหลายรูปแบบ ซึ่งปัญหาเหล่านี้เคยเกิดขึ้นมาก่อนแล้ว ในเกมที่ชื่อว่า “Second Life”

Second Life – โลกเสมือนจริงชื่อดัง

เมื่อปี 2546 หนึ่งในเกมชื่อดังที่สร้างกระแสให้กับโลกออนไลน์ในขณะนั้นคือเกม Second life ที่ให้เราสามารถสร้างตัวตนในโลกเสมือน ที่สามารถเล่นออนไลน์รวมกับคนอื่น ๆ ได้ทั่วโลก ถูกพัฒนาโดยบริษัท Linden Reseach หรือเรียกกันติดปากว่า Linden Labs

เกมนี้จะให้เราสามารถสร้างตัวละคร หรือ อวาตาร์ของเราได้ในโลกเสมือนนั้น และถูกเรียกว่า “ผู้อาศัย” (Resident) โดยสามารถปรับแต่งหน้าตา สีผม รูปร่าง ได้ สามารถเลือกซื้อเสื้อผ้าต่าง ๆ ได้ ผ่านเงินที่เรียกว่า Linden Dollar

โดยสกุลเงินในเกมจะมากจาก “เงินจริง” ที่เราโอนเข้าไปในเกม เพื่อใช้จ่ายในการซื้อสินค้าเสมือนต่าง ๆ ตั้งแต่เสื้อผ้า สัตว์เลี้ยง รถยนต์ บ้าน ที่ดิน เฟอร์นิเจอร์ต่าง ๆ ไปจนถึงบัตรผ่านเข้าไปยังอีเวนต์ต่าง ๆ ที่ถูกจัดขึ้นภายใน Second Life ไม่ต่างจากการใช้ชีวิตในโลกจริงแต่อย่างใด

ผู้เล่นสามารถสมัครเป็นสมาชิกแบบพรีเมียมได้ และทำให้มีสิทธิ์ในการครอบครองที่ดินในโลกเสมือนจริงได้ ซึ่งก็มีทั้งคนทั่วไป รวมไปถึงบริษัท เข้าไปซื้อที่ดิน อสังหาริมทรัพย์ในโลกเสมือนเหล่านั้น เพื่อทำหลายสิ่งหลายอย่างไม่ต่างจากในโลกจริง เช่น Cisco บริษัทไอทียักษ์ใหญ่ ก็เคยเปิดบริษัทใน Section life และเคยมีแม้กระทั่งการสัมภาษณ์งานในนั้น และในช่วงนั้นหลายบริษัท หลายแบรนด์ต่างลงทุนเข้าไปใน Second life อย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็น Adidas, Nissan, Reebox, Reuters, Sun Microsystems

ในประเทศไทยเองก็มีหลายบริษัทที่เข้าไปมีส่วนในที่ดินของ Second life ไม่เว้นแม้แต่มหาวิทยาลัย เช่น มหาวิทยาลัยเอแบค, มหาวิทยาลัยรังสิต หรือแม้แต่มหาวิทยาลัยอีกหลายแห่งรวมแล้วกว่า 100 มหาวิทยาลัย ที่เข้าไปซื้อที่ดิน – เกาะ เพื่อสร้างมหาวิทยาลัยเสมือนจริง มีการเรียนการสอนจริง และหลายแห่งเมื่อเรียนครบหลักสูตร ก็สามารถรับปริญญาบัตรในโลกจริงได้อีกด้วย

กระแสของ Second Life ค่อนข้างมาแรงอย่างมาก โดยคาดว่า ในช่วงราวปี 2556 มีผู้ใช้งานราว 1 ล้านบัญชี ทำให้มีการสร้างสถานที่ หลังจากนั้นกระแสก็เริ่มลดลงเรื่อย ๆ

หลากหลายปัญหา

จากการที่ Second Life มีความเป็นโลกเสมือนจริงอย่างมาก จากการที่ผู้คนสามารถเข้าไปใช้ชีวิตได้อย่างอิสระ สามารถเลือกตัวตนใหม่ ในสิ่งที่อยากเป็นได้มากขึ้น การเปิดให้นักพัฒนาสามารถสร้างตัวละคร เสื้อผ้า สัตว์เลี้ยง รวมไปถึงสคริปต์ที่ใช้ในการให้ตัวละครทำอะไรแปลก ๆ ได้ ทำให้หลายคนเข้าไปเล่นด้วยความสนุก

หลายเรื่องราวแน่นอนว่า ปัญหาที่เคยเกิดขึ้นในโลกจริง ไม่ว่าเป็นการกลั่นแกล้ง ไซเบอร์บูลลี่ การหลอกลวง การคุกคามทางเพศ ฉ้อโกง ไปจนถึงการประท้วงต่าง ๆ ล้วนแล้วแต่เคยเกิดขึ้นในโลกเสมือนอย่าง Second Life มาแล้ว และหลายเรื่องเป็นความคลุมเครือที่เกิดขึ้นเช่นกันในโลกเสมือน และโลกจริง

…

เซ็กส์ และการคุกคามทางเพศในโลกเสมือน

ปัญหาเรื่องเกี่ยวกับเพศ ดูเหมือนจะเป็นเรื่องที่ไม่ยากที่จะคาดเดา ในโลกออนไลน์ก็มักจะมีประเด็นในเรื่องนี้อยู่เสมอ ๆ เนื่องจากหลายคนมองว่า นี่เป็นสังคมที่เปิดกว้าง และมีอิสระ ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่า ในโลกเสมือนอย่าง Second Life นั้นมีเรื่องเพศเข้ามาเกี่ยวข้องอย่างไม่ต้องสงสัย

หลายพื้นที่บน Second Life เป็นพื้นที่เปิดให้มีเรื่องเกี่ยวกับ Sex อย่างเปิดเผย ตัวอวาตาร์หลายตัวถูกสร้างขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการทางเพศของหลายคนในโลกแฟนตาซี เหนือจริง จนบางครั้งก็เกิดคำถาม และท้าทายต่อประเด็นในแง่ของกฎหมาย จริยธรรม อยู่ไม่น้อย

แน่นอน การมีเพศสัมพันธ์ในเกม จะเกิดขึ้นในพื้นที่ส่วนตัวที่ซื้อไว้ใน Second life หลายจุด และส่วนมากเป็นที่นิยม เป็นพื้นที่ “จำกัด” ไว้สำหรับผู้ใหญ่ บางพื้นที่ซื้อไว้เป็นการเฉพาะ เพื่อตอบสนองทางเพศ ในรูปแบบแฟนตาซีในทุกสิ่งอย่างเท่าที่จะจินตนาการได้ ทั้งการมีเพศสัมพันธ์ในรูปแบบ BDSM ต่าง ๆ ที่สุดแท้แต่จะสร้างกราฟฟิค และสคริปต์ได้

ซึ่งเมื่อคุณเข้าไปในคลับลับเฉพาะเหล่านั้น และถามคนที่เข้าไปบ่อย ๆ ก็จะได้คำตอบว่า

“การมีเซ็กส์ในโลกเสมือนจริง ไม่ต่างจากการที่คุณนั่งเล่นเกม สำหรับผู้ใหญ่ที่มีฉากร่วมเพศและสำเร็จความใคร่ด้วยตัวเองนั่นล่ะ”

การมีเพศสัมพันธ์กับตัวละครตัวอื่นที่ถูกสร้างขึ้น ไม่ว่าจะเป็น แวมไพร์ เอลฟ์ มนุษย์สัตว์ต่าง ๆ คนแคระ ตัวละครในหนัง การ์ตูน รวมไปถึงตัวละครเด็กอีกด้วย สิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่ไม่ได้เกิดขึ้นจริง ไม่ได้มีความรู้สึกใด ๆ หากแต่หากมันถูกใช้ในรูปแบบ VR ก็จะสร้างความตื่นเต้น เสมือนจริงได้มากขึ้นเท่านั้น แต่ท้ายที่สุดแล้ว จะเป็นจริงได้มากน้อยแค่ไหน อยู่ที่เทคโนโลยีที่จะเกิดขึ้นในอนาคตนั่นเอง

สำหรับพื้นที่ส่วนบุคคล หรือส่วนตัว ที่ถูกซื้อไว้ในโลกเสมือนนั้น สำหรับเรื่องเพศ มักจะมีใช้งานเป็นเฉพาะกลุ่ม หรือเฉพาะผู้ที่มี Invite และลักษณะของตกแต่ง บรรยากาศต่าง ๆ ก็ล้วนแล้วแต่ขึ้นอยู่กับจินตนาการ ความชอบของแต่ละคนที่มีทั้งธรรมดา และโลดโผน จนกระทั่งถึงระดับหลุดโลกไปในอวกาศ สวรรค์ หรือแม้แต่นรก

การข่มขืน/ลวนลามในโลกเสมือน

การมีเพศสัมพันธ์กับใครสักคนในโลกเสมือนนั้น ไม่ต่างจากการเปิดดูหนังผู้ใหญ่ เกมผู้ใหญ่ที่ล้วนแล้วแต่มีมาก่อนหน้านี้แล้ว ตัวตนในโลกเสมือนนั้นเป็นเพียงภาพกราฟิคที่เกิดขึ้นจากการสร้างสรรค์ ไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริง และหากเกิดการข่มขืนตัวละครเกิดขึ้น เราจะเรียกว่าเป็นการข่มขืนหรือไม่?

หลายคนอาจจะสงสัยว่า การข่มขืนตัวละครในโลกเสมือนเกิดขึ้นได้หรือ?

คำตอบคือ เกิดขึ้นได้ และเคยเกิดขึ้น Second Life เช่นกัน เนื่องจากการเปิดให้ผู้เล่นสามารถแทรกสคริปต์ท่าทางต่าง ๆ ของตัวละคร และเพื่อนได้ จึงมีคนสร้างโปรแกรมที่ชื่อว่า SexGen Platinum โดยสคริปต์นี้จะทำตัวละครมีลักษณะเปลือยกาย และแสดงท่าทางในลักษณะของการมีเพศสัมพันธ์กันได้ ซึ่งได้รับความนิยมซื้อหามาใช้งานกัน และมีประเด็นเรื่องการก้อบสคริปต์โปรแกรมนี้ไปขาย จนเป็นคดีฟ้องร้องขึ้นศาลในโลกจริงเลยทีเดียว ซึ่ง Linden Lab สนับสนุนให้ฟ้องร้องคดีในประเด็นของการ “ละเมิดลิขสิทธิ์”

นอกจากนี้ พบการ “ล่อลวง” โดยการส่งคำเชิญ (Invitation) ไปยังตัวละคร หากเรากดรับ ก็จะถูกวาร์ปไปยังสถานที่ปลายทาง ซึ่งเดิมถูกใช้สำหรับการชวนเพื่อน ไปร่วมทำกิจกรรมต่าง ๆ ในพื้นที่ที่ซื้อไว้เป็นการเฉพาะ แต่ก็มีการนำมาใช้ในการ Invite ใครสักคนไปในพื้นที่ปิด ก่อนหลอกล่อให้คลิกรันสคริปต์โปรแกรม เช่น โปรแกรมที่ชื่อว่า “voodoo doll” ซึ่งทำให้สามารถควบคุมตัวละครของผู้อื่นได้ และแน่นอนว่า สามารถบังคับให้ตัวละครแสดงท่าทางการมีเพศสัมพันธ์กันได้ด้วย

คำถามคือ “หลอกให้รันโปรแกรม บังคับให้ตัวละครในโลกเสมือนแสดงท่าทางมีเพศสัมพันธ์โดยไม่เต็มใจถือเป็นการข่มขืนหรือไม่ และนับเป็นการก่ออาชญากรรมหรือเปล่า?”

การลวนลามในโลกเสมือน

ในเกมอย่าง QuiVr ที่ให้ผู้เล่นสามารถเข้าไปยังโลกเสมือนจริง เพื่อล่าปิศาจและซอมบี้ต่าง ๆ ซึ่งดูเหมือนเป็นเกมปรกติทั่วไป แต่เมื่อมีผู้เล่นรายหนึ่งระบุว่า เธอถูกลวนลามภายในโลกเสมือนั้น เมื่อมีผู้เล่นบางรายขยับตัวละครเข้ามาใกล้เธอ ใช้มือของตัวละครเข้ามาสัมผัสหน้าอก เป้ากางเกงอย่างจงใจ แม้ว่าเธอบังคับตัวละครของเธอวิ่งหนีออกมาแล้วก็ตาม

ซึ่งจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เธอระบุว่า เธอร้องไห้และตกใจกับเหตุการณ์นี้ หลายคนมองว่า เป็นเรื่องตลก มันเป็นเพียงตัวละครเกม แต่เธอให้เหตุผลว่า เมื่อคุณใส่กล้อง VR และรู้สึกตกใจเวลาที่ตัวละครนั้นกำลังตกจากที่สูง นั่นก็ไม่ต่างจากที่เธอต้องเผชิญหน้ากับการลวนลามในโลกเสมือนนั้น มันไม่ได้เกิดสัมผัสจริง ๆ แต่คุณเข้าถึงความรู้สึกนั้นได้

เพราะสิ่งเหล่านี้ ถือเป็นเรื่องท้าทายอย่างมาก เพราะหลายคนมองว่า สิ่งที่เกิดขึ้น เป็นเพียงข้อมูลดิจิทัล ที่แสดงผลเท่านั้น ไม่ได้เป็นตัวตนในโลกจริงแต่อย่างใด ในขณะที่อีกหลายคนมองว่า ภายใต้ตัวละครหรืออวาตาร์เหล่านั้น ล้วนแล้วแต่มีคนอยู่เบื้องหลังหน้าจอทั้งสิ้น

…

หลอกลวง – เอาเปรียบ – กลั่นแกล้ง – จราจล

ในโลกเสมือนอย่างในเกม Second Life นั้นมีเงินที่ถูกใช้จริงอย่าง Linden Dollar ผู้ใช้จะต้องเติมเงินเข้าไปในเกมเพื่อแลกเปลี่ยนเงินสำหรับใช้ในเกม แน่นอนว่า ปัญหาในเรื่องของการหลอกลวง ขโมยเงินต่าง ๆ เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ผ่านการหลอกลวงในรูปแบบต่าง ๆ ที่ไม่ต่างจากในปัจจุบัน เช่น

Phishing – โดยการส่งลิ้งให้กับเหยื่อ กรอกข้อมูลต่าง ๆ เช่น ชื่อผู้ใช้งาน, รหัสผ่าน หรืออาจจะใช้การหลอกถามวันเดือนปีเกิด ข้อมูลอื่น ๆ เพื่อใช้ในการกู้รหัสผ่าน และขโมยบัญชี หรือเงินภายในเกม หรือแม้กระทั่งสคริปที่ปลอมเป็นหน้าจอสำหรับแลกเงินปลอม ๆ ทำให้ผู้ที่ไม่ทันสังเกต ทำการแลกเปลี่ยนเงิน ผ่านระบบปลอม ๆ นั้นและต้องเสียเงินไปอย่างไม่รู้ตัว และผู้โจมตีนั้นก็ใช้ช่องทางการถ่ายเทเงินในบัญชีไปยังอีกบัญชีหนึ่ง

การหลอกซื้อสินค้า/ไอเทมในเกม – มีตั้งแต่การซื้อพื้นที่ในโลกเสมือน ตั้งร้านเหมือนมีการขายสินค้า/ไอเทม ในเกมจริง ๆ แต่เมื่อลูกค้าซื้อก็จะได้เป็นสินค้า-สคริปต์อื่น ๆ แทน ไม่ตรงกับที่ต้องการ

ก่อกวน / กลั่นแกล้ง – ซึ่งในโลกเสมือนอย่าง Second life มีการแกล้งกันเหมือนในโลกจริงเช่น การนำตัวละครมาบล็อก หรือขวางประตูทางออกจากห้อง ทำให้ผู้เล่นไม่สามารถออกจากห้องได้ หรือการก่อกวนโดยการนำสิ่งของต่าง ๆ มาสร้างความรำคาญให้กับพื้นที่, อาคาร ที่มีอยู่ในระบบเช่น การวางกล่องแปลกๆ ขวางทาง การแปะสคริปต์ภาพลามกต่าง ๆ ลอยไว้บนท้องฟ้า

การคุกคามบนโลกจริง – หลายเคสที่มีรายงานการถูกติดตามทั้งในออนไลน์ และออฟไลน์ หลายเคสถูกหลอกถามข้อมูลจนทราบที่อยู่และนำมาซึ่งการไปคุกคามในชีวิตจริง มีบางเคสผู้เล่น แต่งงานกันในเกม และใช้ข้อมูลที่รู้ เริ่มติดตามผู้เล่นอีกคนหนึ่งอย่างจริงจัง

เคสการที่ผู้เล่น Second Life ผันตัวเองเป็น  ‘สตอล์กเกอร์’ ในโลกเสมือน ติดตามผู้เล่นรายอื่นไปทั่วกริด (แผนที่ใน Second Life) ก็เคยเกิดขึ้นมาก่อน รวมไปถึงการกลายเป็น สตอล์กเกอร์ ในโลกจริง ก็มีรายงานเช่นกัน

การจราจล / ป่วนโลกเสมือน – ในปี 2550 มีการจราจล-ประท้วงเกิดขึ้น กลุ่ม Front National กลุ่มขวาจัดฝรั่งเศส ซึ่งเป็นพรรคการเมืองพรรคแรกของยุโรปที่เข้าไปตั้งสำนักงานใน Second Life สร้างความไม่พอใจกับผู้ใช้งานอีกฝ่ายหนึ่ง ไปรวมตัวกันหน้าสำนักงานในโลกเสมือนดังกล่าว และก่อเหตุประท้วง มีการขว้างปาสิ่งของต่าง ๆ ติดป้ายประท้วงเต็มไปทั่วบริเวณ บางส่วนนำหมูระเบิด

แน่นอน ทั้งหมดเกิดขึ้นในโลกเสมือน เป็นเพียงภาพ เสียง ที่เกิดขึ้นภายในบริเวณดังกล่าวเท่านั้น ไม่มีใครเสียชีวิตจริง ๆ แต่ก็สร้างความรำคาญให้กับผู้ใช้งานคนอื่น ๆ อย่างมาก รวมถึงกระทบต่อการใช้งานของระบบเครือข่ายด้วย ซึ่งไม่กี่วันต่อมา สำนักงานของกลุ่ม Front National ก็หายไป เหลือเพียงภาพโปสเตอร์ ต่าง ๆ ที่ยังคงลอยอยู่ในจุดดังกล่าวเท่านั้น

ยังไม่นับการเกิดการโจมตีครั้งใหญ่ อย่าง Grey Goo Attack ที่มีการใช้สคริปในการสร้างวงแหวนสีทอง และเสียงกริ๊ง ๆ กระจายไปทั่วทั้งแผนที่ ทำให้ระบบต้องทำงานหนัก ส่งผลให้ Server ช้าลง เสื้อผ้าหายไป ตัวละครแสดงผลไม่ถูกต้อง ไม่สามารถวาร์ปหนีได้ และเงินในบัญชีบางส่วนหายไป ฯลฯ

…

การพนัน

อีกหนึ่งสิ่งที่เกิดขึ้นใน Second life คือการพนัน โดยการสร้างตู้สล็อตปลอม ๆ ขึ้นในพื้นที่ต่าง ๆ สร้างสคริปเกมหลอก ๆ ขึ้นมาวางไว้ เพื่อให้คนเข้ามาร่วมเล่น ทั้งเป็นการหลอกเอาเงิน Linden Dollar ไปเฉย ๆ ไม่ว่าผู้เล่นจะเล่นชนะหรือแพ้ หรือแม้แต่การสร้างสคริปต์ในการล็อกผลการเล่นนั้น เพื่อหลอกล่อให้ผู้เล่นติดอยู่กับตู้สล็อตเหล่านั้น ก่อนค่อย ๆ ดูดเงินออกจากกระเป๋าเงินดิจิทัลของคุณ

การละเมิดลิขสิทธิ์

การละเมิดลิขสิทธิ์ในเกมเหล่านี้เกิดขึ้นได้ ไม่ต่างจากเว็บหนังเถื่อนต่าง ๆ แต่การละเมิดในเกมในโลกเสมือนจริงนั้น มีความต่างไป เช่น การก้อบปี้แฟชั่นจากโลกจริง ลงไปสร้างเป็นสิ่งของในเกม หรือการก้อบชิ้นงานสร้างสรรค์ในเกม ออกมาเป็นสินค้าในโลกจริง

ยังไม่นับถึงการ “ขโมยตัวตน” ผ่านการสร้างตัวละครที่มีหน้าตาเหมือนกันอีกด้วย แน่นอนว่า สิ่งเหล่านี้ จะมีความสำคัญมากขึ้น หากตัวละครเหล่านั้นถูกนำไปปลอมและใช้หลอกลวงเงินดิจิทัล

…

ดูแลชีวิตในโลกเสมือน ละทิ้งโลกจริง

ในโลกของ Second Life ในยุครุ่งเรื่อง ไม่เหมือนกับการเล่นเกมในรูปแบบ VR ทุกวันนี้ เป็นเพียงหน้าจอที่คุณเข้าไปคลิกเดิน เล่น สั่งอาหาร ทำกิจกรรม และพบปะพูดคุยกับคนในโลกเสมือนั้น ไม่ต่างจากการที่คุณเล่นเกมจำพวก The Sim แต่อย่างใด เพียงแต่คุณสามารถหาเงิน ทำงาน ใช้ชีวิตร่วมกับเพื่อนได้ในโลกเสมือนนั้น

และนั่น ทำให้หลายคนเข้าสู่โลกเสมือน จนเกิดสภาวะไม่ต่างจากการติดเกม และส่งผลกระทบต่อโลกแห่งความเป็นจริง กรณีที่เป็นข่าวดังไปทั่วโลก เมื่อคู่สามี-ภรรยาคู่หนึ่งใช้ชีวิตในเกมอย่าง Second Life จนลืมที่จะดูแลลูกสาว วัย 3 ขวบ ทำให้เด็กเกิดภาวะขาดสารอาหารอย่างรุนแรง ก่อนที่จะถูกนำไปทิ้งไว้ที่โรงพยาบาล

เจ้าหน้าที่พบว่า เด็กหญิงรายนี้ มีน้ำหนักเพียง 5 กก. เท่านั้น ซึ่งถือว่าต่ำกว่ามาตรฐานของเด็กวัย 3 ขวบอย่างมาก ไม่สามารถเดินได้ หรือสื่อสารได้เหมือนเด็กทั่วไป หลังจากได้รับการช่วยเหลือแล้ว เจ้าหน้าที่ได้เดินทางไปยังบ้านของทั้งสอง และพบว่า ทั้งสองยังคงเล่นเกมอยู่ และถามเจ้าหน้าที่เพียงว่า เด็กหญิงนั้นเสียชีวิตหรือยัง ซึ่งในที่สุดแล้ว ตำรวจได้จับกุมคู่สามีภรรยาทั้งสองคนนี้ ในข้อหาทารุณกรรม

…

ความท้าทายในเรื่องกฎหมาย จริยธรรม

ในโลกจริง หรือในโลกเสมือน ล้วนแล้วแต่มีปัญหาที่ท้าทายให้ผู้ผลิตได้แก้ไข หรือ ป้องกันที่จะเกิดปัญหาขึ้น ซึ่งแน่นอนว่า ในบางเรื่องราวถือเป็นความท้าทายอย่างมากในกรอบของข้อกฎหมาย จริยธรรมต่าง ๆ สิ่งเหล่านี้ เป็นสิ่งที่ “เคยเกิดขึ้นแล้ว” ในโลกเสมือนจริง ผ่านเกม Second Life

ซึ่งประเด็นที่เคยเกิดขึ้นนั้น ล้วนแล้วแต่เป็นปัญหาในโลกจริง และไปเกิดขึ้นในโลกเสมือน คำถามคือ

“แล้วเราจะรับมือกับสิ่งที่เกิดขึ้นนี้ได้อย่างไร”

เพราะยิ่ง Metaverse มีความเสมือนจริงมากขึ้นเท่าไหร่ การจัดการปัญหาที่เกิดขึ้นย่อมมากขึ้นเท่านั้น และหลายปัญหาในโลกเสมือนจริงนั้น “ยากกว่า” โลกจริงเสียอีก เมื่อโลกเสมือนมีเพียงข้อตกลงในการใช้งานในระบบเท่านั้น ไม่ได้มีกฎหมายที่เป็นบทลงโทษ เช่น ปรับ, กักขัง ที่มากเพียงพอให้ผู้คนที่อยู่หลังจอคอมพิวเตอร์ ไม่กล้าที่จะกระทำการเหล่านั้น

การลงโทษด้วยการแบน หรือระงับการใช้งาน แก้ไขได้ไม่ยากเพียงแค่การสมัครใหม่ การสร้างตัวตนใหม่ หรือแม้แต่การขโมยตัวตนของบุคคลอื่น ก็สามารถกลับมาใช้งานในโลกเสมือนเหล่านี้ได้แล้ว แตกต่างไปจากโลกจริงที่หากใครสักคนหนึ่งทำผิดกฎหมายและถูกลงโทษด้วยการจำคุก นั่นหมายถึงอิสรภาพที่หายไป แต่ในโลกเสมือนไม่ได้เป็นเช่นกัน

กฎหมายจะต้องควบคุมไปถึงพื้นที่ในโลกเสมือนหรือไม่?

โลกเสมือนจะต้องมีกฎหมายที่เชื่อมโยงหรือโลกจริงหรือไม่?

การคุกคาม – ล่วงละเมิดตัวละครในโลกเสมือนถือเป็นความผิดหรือไม่?

จริยธรรมในโลกเสมือนจะต้องมีหรือไม่?

คำถามเหล่านี้ ล้วนแล้วแต่ยังคงต้องการคำตอบที่ท้าทายผู้สร้าง หรือแม้แต่ผู้ใช้งานทุกคน

และคำถามเหล่า ต้องการคำตอบหากคนนับพันล้านคนจะต้องเข้าไปใช้งาน Metaverse

---

ข้อมูล

• https://www.theguardian.com/technology/2007/jan/20/news.france
• Virtual Worlds Research: Past, Present & Future” , July 2008
• https://medium.com/athena-talks/my-first-virtual-reality-sexual-assault-2330410b62ee#.oqplbbfwc
• https://www.semanticscholar.org/paper/The-Gorean-Community-in-Second-Life%3A-Rules-of-Sixma/61854d62ad778ed722491fea2b06e6f50fa41889