อัญชัน มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Butterfly pea หรือ Blue pea และมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Clitoria ternatea L. เป็นพืชตระกูลถั่วฝักเมล็ดกลม อัญชันมีอยู่ 2 ชนิด คือ อัญชันดอกขาว และ อัญชันดอกน้ำเงิน ซึ่งคนนิยมนำอัญชันดอกสีน้ำเงินมาใช้เป็นสีผสมอาหารแบบธรรมชาติและชงเป็นเครื่องดื่มแก้กระหายคลายร้อน
อัญชันมีสารต้านอนุมูลอิสระ
อัญชัน มีสารที่ชื่อว่า แอนโทไซยานิน (Anthocyanin) เป็นสารที่ให้สีม่วงและยังช่วยปกป้องผักผลไม้จากการทำลายของรังสีอัลตร้าไวโอเลต จึงทำให้มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระได้ดีกว่าผักอื่นๆ สารนี้จะช่วยชะลอการเกิดเส้นเลือดในสมองอุดตัน โรคหลอดเลือดหัวใจแข็งตัว บำรุงดวงตา ช่วยชะลอความเสื่อมของดวงตา แก้อาหารตาฝ้าฟาง ป้องกันโรคต้อหิน โรคต้อกระจก อีกทั้งยังช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์ทำให้ผิวพรรณเหี่ยวย่นช้าลง และยังช่วยบำรุงเส้นผมให้ดกดำเงางาม
ที่สำคัญสารแอนโทไซยานินจะช่วยทำลายสารที่ทำให้ก่อมะเร็งชนิดต่างๆ เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งลำไส้ มะเร็งตับ มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งกระเพาะอาหาร มะเร็งปากมดลูก อีกทั้งยังช่วยลดไขมันชนิดไม่ดีในร่างกาย (LDL) ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดเส้นเลือดอุดตันและมีฤทธิ์ละลายลิ่มเลือดได้อีกด้วย
รากอัญชัน
- มีสรรพคุณช่วยลดอาการอักเสบ
- นำมาใช้หยอดตาและหู
- ช่วยอาการแก้ตาเจ็บ ตาฟาง บำรุงสายตา
- สามารถนำรากมาทำเป็นยาสีฟัน แก้อาการปวดฟัน และยังช่วยทำให้ฟันแข็งแรง
- นำรากมาต้มน้ำดื่มเป็นยาระบายท้อง ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ
- น้ำต้มจากรากและดอกเป็นยาบำรุงโลหิตอย่างดี
ดอกอัญชัน
- ใช้แก้อาการฟกช้ำ
- แก้พิษแมลงกัดต่อย
- มีสรรพคุณต้านอนุมูลอิสระ ช่วยให้เลือดไหลเวียนดี
- ใช้ดอกอัญชันทาคิ้ว จะช่วยให้คิ้วหนาดกดำขึ้นได้
- นำดอกอัญชันมาคั้นเอาแต่น้ำแล้วชโลมให้ทั่วศีรษะ ทิ้งไว้ 15-30 นาที จึงล้างออกด้วยน้ำสะอาด จะช่วยทำให้ผมดกดำขึ้น
- บำรุงเส้นผมให้แข็งแรง ลดอาการผมร่วง
- เครื่องดื่มน้ำอัญชันช่วยแก้ดับกระหาย
- บำรุงสมอง และบำรุงความจำ
- ช่วยบำรุงสายตา
- ขับสารพิษในร่างกาย
- ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้
เมล็ด อัญชัน
- ใช้เป็นยาระบาย
- ขับปัสสาวะ และขับพยาธิ
โทษของดอกอัญชัน
ผู้ป่วยโรคโลหิตจาง ไม่ควรรับประทานหรือดื่มน้ำอัญชัน เพราะอัญชันมีฤทธิ์ละลายลิ่มเลือดจึงทำให้เป็นอันตราย ส่วน ผู้ป่วยโรคไต ก็ไม่ควรดื่มน้ำอัญชันมากเกินไปเพราะอาจส่งผลให้ไตทำงานหนักเพื่อที่จะขับสีจากดอกอัญชันออกจากร่างกาย
