วิธีปลูกดอกเข้าพรรษา หรือ ดอกหงส์เหิน นั้นไม่ยากเลยค่ะ เพียงแค่มีเหง้าก็สามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยวิธีการแยกหน่อ ปลูกในดินที่มีความโปร่ง พื้นที่มีแดดรำไร ไม่มีน้ำขัง รดน้ำเพียงวันละ 1 ครั้ง ซึ่งคนโบราณเชื่อกันว่า ใครที่ปลูกต้นเข้าพรรษาจนออกดอกนั้น จะมีบุญหนุนนำ ช่วยให้ชีวิตเจริญรุ่งเรือง พบแต่ความสุข ความสำเร็จและความโชคดี โดยหนึ่งปีจะออกดอกเพียงครั้งเดียว เฉพาะในช่วงเทศกาลวันเข้าพรรษาเท่านั้น
ลักษณะทางพืชวิทยาของต้นเข้าพรรษา
ต้นเข้าพรรษา หรือ ต้นหงส์เหิน เป็นพืชที่จัดอยู่ในวงศ์ขิง เป็นไม้ดอกเมืองร้อนเกิดในป่าร้อนชื้น พบในประเทศไทย, พม่า และเวียดนาม ภายใต้ร่มเงาไม้ใหญ่หรือตามชายป่า มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามท้องถิ่น เช่น กล้วยจ๊ะก่า (ตาก), กล้วยจ๊ะก่าหลวง (ลำพูน), กล้วยเครือคำ (เชียงใหม่), ก้ามปู (พิษณุโลก), ขมิ้นผีหรือกระทือลิง (ภาคกลาง), ว่านดอกเหลือง (เลย), ดอกเข้าพรรษา (สระบุรี) เป็นต้น
จัดเป็นไม้ล้มลุก มีลำต้นเป็นหัวประเภทเหง้าแบบมีรากสะสมอาหาร คล้ายรากกระชาย ส่วนของลำต้นเหนือดิน คือ กาบใบที่เรียงตัวกันแน่น ทำหน้าที่เป็นต้นเทียมเหนือดิน เกิดเป็นกลุ่มกอ สูงประมาณ 30-70 เซนติเมตร ใบเป็นใบเดี่ยวรูปหอก ออกเรียงสลับซ้ายขวาเป็นสองแถว ส่วนดอกออกเป็นช่อซึ่งแทงออกมาจากยอดของลำต้นเทียม ช่อดอกมีลักษณะอ่อนช้อยสวยงาม ยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร มีก้านดอกย่อยเรียงอยู่โดยรอบ ประกอบด้วยดอกจริง 1-3 ดอก มีสีเหลืองสดใสคล้ายรูปตัวหงส์กำลังเหินบิน มีกลีบประดับขนาดใหญ่ตามช่อโดยรอบจากโคนถึงปลาย
ความเชื่อด้านพุทธคุณของดอกเข้าพรรษา
สำหรับผู้ที่ต้องเข้าป่าเพื่อหาของยังชีพ หรือเดินทางค้าขายต่างถิ่นในยุคโบราณนั้นมีความเชื่อกันว่าหากต้องค้างอ้างแรมในป่าช่วงฤดูฝน ก็จะเลือกที่พักใกล้กับจุดที่มีดอกเข้าพรรษา ด้วยความเชื่อที่ว่าดอกเข้าพรรษามีพุทธคุณช่วยป้องกันให้แคล้วคลาดจากอันตราย จากวิญญาณเร่ร่อน หรืออาถรรพ์ต่างๆ
อีกทั้งยังนิยมพกดอกเข้าพรรษาตอนเดินทางเพื่อกันการหลงทาง ส่วนบ้านเรือนต่างๆ ก็นิยมปลูกต้นไม้มงคลนี้ไว้บริเวณบ้านเพื่อป้องกันภยันตราย ไม่ให้เข้ามาในบ้าน
ปัจจุบันนิยมนำมาถวายพระ หรือ ตักบาตรดอกไม้ ในช่วงเทศกาลวันเข้าพรรษาเพื่อเป็นพุทธบูชาอันบริสุทธิ์ เชื่อกันว่า หากนำดอกเข้าพรรษามาตักบาตรจะได้บุญกุศลแรงนัก
วิธีปลูกดอกเข้าพรรษา
1.นำเหง้าดอกเข้าพรรษาพรมน้ำให้เปียกชุ่มทิ้งไว้ก่อน 1 คืนเพื่อดอกเข้าพรรษาได้ปรับตัวกับสภาพอากาศ
2.จากนั้นให้เตรียมดินปลูก (ดินดำทั่วไป) ใส่ถุงดำขนาดกลาง ควรรองพื้นด้วยใบไม้แห้งเพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน แล้วนำเหง้าดอกเข้าพรรษาฝังลงไปในดินโดยให้ด้านที่ต้นอ่อนงอกโผล่พ้นดินขึ้นมา และหากต้องการปลูกลงแปลงก็ปลูกแบบเดียวกัน
3.รดดอกเข้าพรรษาด้วยน้ำฝนที่รองไว้แล้ว หรือ น้ำคลอง น้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ หลีกเลี่ยงการใช้น้ำประปาเพราะมีสารคลอรีนอาจทำให้ต้นเข้าพรรษาไม่โต หากไม่มีแหล่งน้ำธรรมชาติให้รองน้ำประปาทิ้งไว้ก่อน 2-5 วัน เพื่อเจือจางสารคลอรีน
4.ต้นเข้าพรรษาปกติเป็นดอกไม้ป่า เกิดใต้ร่มไม้ใหญ่ เพราะฉะนั้นเขาจะไม่ชอบแสงแดดจ้า ควรปลูกใต้ร่มไม้ หากไม่มีร่มบังอาจ ควรมุงด้วยสะแลนกรองแสง 50 %
5.หลังจากต้นเข้าพรรษาผลิแล้วจะทนมากเพราะเป็นไม้ป่า ทนดิน ทนอากาศได้เป็นอย่างดี หากต้องการให้ต้นสวยแนะนำใส่ปุ๋ยทั่วไปสูตร 15-15-15
6.หลังปลูกลงดินแล้ว ต้นเข้าพรรษาจะใช้เวลา 2-3 เดือนในการออกดอก แนะนำให้ปลูกช่วงเดือนเมษายน-สิงหาคม เท่านั้น เพราะหลังจากนั้นต้นเข้าพรรษาจะไม่ออกดอกให้ได้ชม หากต้องการเห็นดอกเข้าพรรษาเร็ว แนะนำให้ใส่ปุ๋ยเร่งดอกทั่วไป
7.ต้นดอกเข้าพรรษาจะออกเป็นกอ เป็นพุ่ม หลายพุ่มในหนึ่งต้น มีความสูงประมาณ 20-60 เซนติเมตร จะออกดอกทุกต้นให้ได้ชม หากตัดดอกแล้วนำไปบูชาพระ จะอยู่ได้นานประมาณ 3-4 สัปดาห์
8.ดอกเข้าพรรษาจะออกดอกให้ได้ชมความงามในช่วงเทศกาลเข้าพรรษาถึงเทศกาลออกพรรษาเท่านั้น หลังจากนั้นดอกเข้าพรรษาจะแห้งเหี่ยวหายไปหมด คงเหลือแต่เหง้าใต้ดินเพื่อรอฤดูฝนในปีถัดไป จึงจะออกดอกให้ได้ชมอีกครั้ง
เพียงทำตามข้อปฏิบัติ วิธีปลูกดอกเข้าพรรษา ตามนี้ เข้าพรรษาปีหน้าก็จะได้มีดอกเข้าพรรษามาตักบาตรดอกไม้ได้เองแล้วค่ะ
ภาพโดย MTHAI TEAM
เนื้อหาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
ตักบาตรดอกไม้ ประเพณีวันเข้าพรรษา ทำไมถึงใช้ ดอกเข้าพรรษา
