ประวัติพระอุปคุต
ประวัติพระอุปคุตนั้นภูมิเดิมของพระอุปคุต ไม่มีการระบุแน่ชัดว่าเป็นบุตรของใคร เกิดในวรรณะอะไร และที่ไหน มีหลากหลายที่มา คัมภีร์อโศกาวทาน กล่าวว่า พระอุปคุตเป็นพระภิกษุที่มีชื่อเสียงด้านเทศนาสั่งสอนในแคว้นมธุรา (Mathurã) ในอินเดียตอนเหนือ แต่ไม่มีตัวตนในพระไตรปิฎกบาลี แต่ตำนานพระอุปคุตปราบมารปรากฏในวรรณกรรมพุทธศาสนาเล่มสำคัญของไทยคือปฐมสมโพธิกถาและวรรณกรรมพุทธศาสนาท้องถิ่นก็ยังปรากฏเรื่องราวของพระอุปคุตตรงกัน แสดงให้เห็นว่าตำ นานพระอุปคุตปราบมารนี้เป็นเรื่องที่แพร่หลายไม่น้อย โดยเฉพาะภาคเหนือและภาคอีสานยังมีตำนานมุขปาฐะ (เล่าแบบปากต่อปาก) ปรากฏในการรับรู้ของคนในท้องถิ่นด้วย
นักศาสนวิทยาจึงสันนิษฐานกันว่าน่าจะเป็นชาวเมืองปาตลีบุตร เมื่อบวชแล้วบำเพ็ญเพียรจนสำเร็จเป็นพระอรหันต์ขีณาสพ สำเร็จอภิญญาต่างๆ จนสามารถแสดงอภินิหาร เป็นที่เล่าลือมาจนทุกวันนี้ มีปฏิปทาดำเนินไปในทางสันโดษ มักน้อย นัยว่าท่านเนรมิตเรือนแก้ว (กุฏิแก้ว) ขึ้นในท้องทะเลหลวง (สะดือทะเล) แล้วก็ลงไปอยู่ประจำที่กุฏิแก้วตลอดเวลา เมื่อมีเหตุเภทภัยเกิดขึ้นในพระศาสนา หรือเมื่อมีพิธีกรรมใหญ่ๆ หรือมีผู้นิมนต์ ท่านก็จะขึ้นมาช่วยเหลือ ด้วยความเต็มใจเสมอ ทำให้มีการอาราธนาพระอุปคุตมาคุ้มครองงานพิธีทางพุทธศาสนาเพื่อขออำนาจของพระอุปคุตปกป้องคุ้มครองงานพิธีต่างๆ ให้ดำเนินไปอย่างราบรื่น ไม่มีอุปสรรคขัดขวาง โดยเฉพาะการป้องกันฝนหรือลมพายุต่างๆ ซึ่งสอดคล้องกับตำนานพระอุปคุตที่กล่าวถึงการที่พระอุปคุตป้องกันไม่ให้ฝนตกในงานฉลองพระธาตุเจดีย์ที่พระเจ้าอโศกมหาราชจัดขึ้น ความเชื่อดังกล่าวยังคงสืบทอดมาถึงปัจจุบัน แสดงให้เห็นคติความเชื่อที่ว่าพระอุปคุตมีอิทธิฤทธิ์มาก มีบทบาทสำคัญในการปราบมาร ป้องกันอุปสรรคต่างๆ มิให้เกิดขึ้นในงานพิธีสำคัญทางพุทธศาสนา ทั้งยังสามารถจะทำ ให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ ทำให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล และบันดาลโชคลาภให้แก่ผู้นับถือศรัทธาด้วย
ประวัติของพระอุปคุตสันนิษฐานกันว่าพระอุปคุตเป็นพระภิกษุที่มีชื่อเสียงด้านเทศนาสั่งสอนในแคว้นมธุรา (Mathurã) ในอินเดียตอนเหนือ เป็นพระอรหันตสาวกสมัยหลังพุทธกาล อยู่ระหว่างช่วงรัชสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราชประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 3 – คริสต์ศตวรรษแรก โดยพระเจ้าอโศกมหาราชเป็นกษัตริย์องค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์เมารยะ ครองราชย์ประมาณปีพ.ศ. 274 ในคัมภีร์อโศกาวทานซึ่งแต่งเป็นภาษาสันสกฤตได้กล่าวถึงประวัติของ “พระอุปคุปต์” และความสัมพันธ์ระหว่างพระอุปคุปต์กับพระเจ้าอโศกมหาราชว่าพระอุปคุปต์เป็นพระเถระที่พระเจ้าอโศกมหาราชเลื่อมใสศรัทธา พระอุปคุปต์เป็นผู้นำ พระเจ้าอโศกเสด็จนมัสการปูชนียสถานในพุทธศาสนาและอธิบายประวัติสถานที่ต่างๆ
พระอุปคุตในอโศกาวทานเป็นผู้มีความสามารถทางการแสดงธรรมมากดังที่บทกถามุขในอโศกาวทานกล่าวยกย่อง “พระอุปคุปต์เถระ” ว่าเป็นเอตทัคคะในบรรดาพระธรรมกถึก คำสอนของพระอุปคุปต์เหนือกว่าพระอินทร์ พระพรหม พระอีศาน พระยม พระวรุณ พระกุเวร พระเวสสุวรรณ พระโสมะ พระอทิติและเทพเจ้าต่างๆ พระอุปคุปต์เป็นผู้มีอิทธิฤทธิ์ที่สามารถเอาชนะแม้พระกามเทพ
พระอุปคุตมีความสามารถในการแสดงธรรมตั้งแต่อยู่ในเพศฆราวาส ต่อมายังทำให้สานุศิษย์บรรลุอรหัตผลถึง 18,000 รูป พระอุปคุตใช้ปัญญาทรมานพญามารจนพ่ายแพ้และยังมีบทบาทในการนำเสด็จพระเจ้าอโศกมหาราชจาริกไปยังสถานที่สำคัญในพุทธประวัติด้วย
ทําไมพระอุปคุตถึงแหงนหน้า
เป็นพระอุปคุตปางที่เห็นกันบ่อยๆ เรียกปางนี้ว่า “พระอุปคุตปางจกบาตร” อยู่ในลักษณะท่าทางนั่งเงยหน้ามองดวงอาทิตย์ เหตุที่มาของปางนี้มีหลายข้อสันนิษฐานบ้างก็บอกว่า
1. พระอุปคุตออกบิณฑบาตในช่วงมืดของวันเพ็ญพุธจึงต้องแหงนหน้าบังคับให้ดวงอาทิตย์หยุดหมุนจนกว่าชาวบ้านจะใส่บาตรเสร็จสิ้น
2. พระอุปคุตจำศีลนั่งสมาธิอยู่ใต้ท้องทะเลลึกจึงต้องเงยหน้าดูดวงอาทิตย์เพื่อไม้ให้ฉันภัตตาหารเลยช่วงเพล
พระอุปคุตมีทั้งหมด 5 ปาง
- พระอุปคุตปางจกบาตร
- พระอุปคุตปางสมาธิ
- พระอุปคุตปางปราบมาร หรือปางผูกมาร
- พระอุปคุตปางประทานพร
- พระอุปคุตปางเข้านิโรธสมาบัติใต้สะดือทะเล
บูชาพระอุปคุต ได้ที่ไหน
- วัดนางชี กทม.
- วัดบวรนิเวศ กทม.
- วัดตึก จ.นนทบุรี
- วัดอาฮงศิลาวาส จ.บึงกาฬ
- วัดท่าไม้ จ.สมุทรสาคร
- วัดพระธาตุดอยคำ จ.เชียงใหม่
- วัดศรีดอนมูล เชียงใหม่
- วัดอุปคุต จ.เชียงใหม่
- ม่อนกุเวร จ.เชียงใหม่
- สำนักสงฆ์เขาพระครู จ.ชลบุรี
- วัดร่องเสือเต้น จ.เชียงราย
- วัดแสงแก้วโพธิญาณ จ.เชียงราย
- วัดไทยวัฒนาราม แม่สอด จ.ตาก
- วัดป่าภูหายหลง ปากช่อง จ.นครราชสีมา
- วัดดอนใหญ่ จ.ปทุมธานี
ในงานพิธีทางพุทธศาสนา นิยมอาราธนาพระอุปคุตมาคุ้มครองเพื่อขออำนาจของพระอุปคุตปกป้องคุ้มครองงานพิธีต่างๆ ให้ดำเนินไปอย่างราบรื่น ไม่มีอุปสรรคขัดขวาง โดยเฉพาะการป้องกันฝนหรือลมพายุต่างๆ ซึ่งสอดคล้องกับตำนานพระอุปคุตที่กล่าวถึงการที่พระอุปคุตป้องกันไม่ให้ฝนตกในงานฉลองพระธาตุเจดีย์ที่พระเจ้าอโศกมหาราชจัดขึ้น ความเชื่อดังกล่าวยังคงสืบทอดมาถึงปัจจุบัน
เนื้อหาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
คาถาบูชาพระอุปคุต ขอพรแคล้วคลาด โชคลาภ เมตตา
รู้จัก วันเป็งปุ๊ด ตักบาตรเที่ยงคืน ขอพรสมหวังจากพระอุปคุต
รู้จัก เสาอโศก สัญลักษณ์แห่งศรัทธาและคำสอนของพระพุทธศาสนา
คำทำนายดวงชะตาของคุณวางจำหน่ายแล้ววันนี้
ช่องทางการสั่งซื้อที่แอปพลิเคชัน MTHAI
มือถือแอนดรอยด์ : https://play.google.com/store/apps/details
มือถือ iOS ไอโฟน : https://apps.apple.com/gr/app/mthai-com/id471243201
