เทศกาลคเณศจตุรถี ถือเป็นเทศกาลที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่ผู้ที่ศรัทธาองค์พระพิฆเนศทั่วโลก มักจะทำพิธี บูชาองค์พระพิฆเนศ เพื่อเป็นการฉลองให้กับวันคล้ายวันเกิดขององค์พระพิฆเนศซึ่งตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 10 ในเดือนภัทรปท โดยในปี 2567 นี้ตรงกับวันเสาร์ที่ 7 กันยายน 2567 สำหรับเหล่าสาวกผู้นับถือเทพสายฮินดู ผู้ศรัทธาองค์พระพิฆเนศนั้นมีความเชื่อว่า วันนี้เป็นวันที่พระองค์จะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์เพื่อประทานพรและรับเรื่องราวร้องทุกข์จากผู้ที่ศรัทธาและบูชาพระองค์ในแต่ละครั้งกินเวลานานถึง 21 วัน
และเพื่อให้สะดวกต่อการบูชาได้อย่างถูกวิธี ตามปกติในเทศกาลแบบนี้ปอนด์มักจะแนะนำให้ผู้ที่ศรัทธาเดินทางไปร่วมพิธีตามเทวาลัย, วัดแขก สีลม, วัดวิษณุ, วัดเทพมนเฑียร หรือสถานที่ใกล้เคียงที่จัดงาน แต่ถ้าเราไม่สะดวกไปที่ไหนก็สามารถแสดงออกซึ่งความเคารพศรัทธาองค์พ่อด้วยการจัดพิธีต้อนรับบูชาขอพรพระองค์เองได้ง่ายๆ ที่บ้านดังนี้
ขั้นตอนการ บูชาองค์พระพิฆเนศ เองที่บ้าน
![บูชาองค์พระพิฆเนศ](https://img-ha.mthcdn.com/RvKN_eMmx3h4YjCNs12lYmCmujc=/mthai.com/app/uploads/2023/09/03_ganesha_chachengsao_66.jpg)
1.จัดเตรียมของบูชาและเครื่องสังเวย
1.1จัดเตรียมเทวรูปและหิ้งบูชา
- ทำความสะอาดห้องบูชา หิ้งบูชาให้สะอาดและเป็นระเบียบเรียบร้อยเพื่อต้อนรับการมาเยือนของพระองค์ เพื่อเป็นการให้เกียรติ ซึ่งกระทำเปรียบเสมือนการต้อนรับแขก ญาติผู้ใหญ่ที่เคารพรัก ที่จะมาเยี่ยมบ้านเรา
- เตรียมที่ประทับองค์ประธาน อาจเป็นแท่นบูชา ตั่งตัวน้อยๆ ผ้าปู หรือ โตก พาน เท่าที่จะสะดวกหาได้ (แนะนำเพื่อความสวยงาม เลือกขนาดให้เหมาะสมและมีพื้นที่พอต่อองค์บูชาที่เราจะเตรียมนำมาประทับและยังมีพื้นที่รอบๆ ว่างพอที่จะวางถวายบริวาร คือ หนูมุสิกะ) และโต๊ะแยกถวายของบูชา และตกแต่งหิ้งบูชาตามที่พอใจ
ส่วนโต๊ะสรงสนานและถวายของบูชานั้น เราสามารถปูผ้าสีแดงหรือสีส้มก็ได้ - จัดเตรียมองค์พระพิฆเนศที่เราสามารถนำท่านมาสรงสนาน (อาบน้ำ) ทำความสะอาดได้โดยที่องค์ท่านจะไม่ชำรุด ผุกร่อน เสียหายแนะนำเป็นเนื้อหิน โลหะ และไม่ควรนำองค์ที่ตกแต่งด้วยเพชร พลอย ปิดทอง เลือกองค์ที่มีขนาดพอดีๆ ไม่ใหญ่มาก เพื่อที่เราจะได้อุ้มท่านได้สะดวก และชาวฮินดูมักจะนิยมเลือกปางที่พระองค์ทรงนั่ง เพราะชาวฮินดูเชื่อว่าท่านจะเสด็จมาประทับถึง 10 วันหากยืนนานเกรงว่าจะเมื่อย แต่ถ้าใครมีองค์ยืนก็ใช้ได้ไม่ผิดค่ะ
- จัดเตรียมของตกแต่ง เครื่องประดับต่างๆ เช่น ผ้าโพก สร้อย กำไล เอาเท่าที่เราพอจัดเตรียมได้ เพื่อไว้ประดับตกแต่งเป็นกรฉลองให้พระองค์พร้อมทั้งบริวาร หนูมุสิกะ 1-2 คู่
1.2 จัดเตรียมของถวายและเครื่องสังเวย ได้แก่
- ปัญโจปจาระ บูชาทั้ง 5 ประกอบด้วย
เครื่องหอม : ผงซินดูร์ (สีส้ม) ,ผงกุมกุม (สีแดง)
ดอกไม้ : เน้นดอกไม้สีสด เช่น ชบา ดาวเรือง กุหลาบ หรือ พวงมาลัยก็ได้ และควรมีหญ้าแพรก(ทูรวา)ด้วย
ธูป : ธูป 3 ดอก หรือ กำยาน 1 อัน (เลือกแค่อย่างใดอย่างหนึ่งก็พอ)
ประทีป : เทียน 1-2 เล่ม
อาหารและน้ำ :
![ของไหว้](https://img-ha.mthcdn.com/t7RG8eJf-KM1Xb4l1_ANZIqxoI8=/mthai.com/app/uploads/2023/09/04_ganesha_chachengsao_66-768x1024.jpg)
- ผลไม้
จะกี่อย่างก็ได้ แต่ที่นิยมคือ 3,5,9 ชนิด แนะนำผลไม้ชื่อเป็นมงคล ได้แก่ องุ่น กล้วย อ้อยควั่นชิ้นเล็กๆ มะพร้าวอ่อน สัปปะรด เคล็ดเพิ่มเติมคือเป็นผลไม้ที่สุกหรือพร้อมทานได้เลย
ควรหลีกเลี่ยงชื่อไม่เป็นมงคล เช่น ระกำ มังคุดและผลไม้มีหนาม เช่น ทุเรียน - น้ำเปล่า 1 แก้ว ใส่แก้วใส
- นมโคจืดหรือโยเกิร์ตรสธรรมชาติ 1 แก้ว/กล่อง
![ขนมโมทกะ ลาดู](https://img-ha.mthcdn.com/vMZHRRx9VUiJMHkuVF6qQnxw5h8=/mthai.com/app/uploads/2023/09/05_ganesha_chachengsao_66.jpg)
- ขนมหวาน เช่น โมทกะและลาดู หรือขนมหวานที่ไม่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์และไข่
2. ของถวายเพิ่มเติมอย่าง - ข้าวมงคล 9 สี ธัญพืชมงคล 9 ชนิด เพื่อเป็นมงคลแก่ชีวิต (แบบแยกชนิด)
3.น้ำปัญจอมฤต ทั้ง 5 คือ น้ำบริสุทธิ์ประกอบด้วย
3.1)น้ำเปล่าหรือน้ำสะอาดหรือน้ำอ้อยหรือน้ำตาลทราย
3.2)นมโคจืดไม่ปรุงแต่ง
3.3)น้ำเปรี้ยวหรือโยเกิร์ตรสธรรมชาติ
3.4)น้ำมันเนย(เนยกีร์)
3.5)น้ำผึ้ง
หรือถ้าจัดหาไม่ได้จะใช้แค่นมโคจืดอย่างเดียวก็ได้ พร้อมเตรียมถาด 1 ใบเพื่อไว้รองเวลานำพระพิฆเนศสรงสนาน
4.อุปกรณ์สำหรับอารตีไฟ โดยจะใช้เป็นตะเกียงอารตีจุดกับการบูรหรือใช้เป็นตะเกียงน้ำมัน หรือถ้าทำง่ายๆ โดยเอาถาดกลมมาวางประทีปหรือเทียนลงไป
***สิ่งของที่เตรียมเอาเท่าที่ทำได้ เอาที่ง่าย สะดวก ไม่ลำบากเกินไป เพราะ พระองค์ท่านคงไม่ปรารถนาที่จะเห็นเราลำบาก หรือ เครียดทุกข์ใจในการหาของมาถวายพระองค์แต่เน้นขอให้มีความสุขในการทำดีกว่า
2.ชำระร่างกาย
ด้วยการอาบน้ำ ล้างมือ ล้างเท้า ให้สะอาดก่อนสักการะบูชาองค์พ่อหรือถ้าใครทำได้ก็แนะนำให้รับประทานมังสวิรัติ ล่วงหน้าสัก 1- 3 วันเพื่อเป็นการชำระร่างกายให้บริสุทธิ์เพื่อพร้อมต่อการสักการะพระองค์ และเป็นการสร้างมหากุศลด้วยการละเว้นการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต
3. เตรียมจิตใจให้ผ่องใสบริสุทธิ์
อาจจะด้วยการทำสมาธิสัก 5-10 นาที หรือท่อง “โอม ศรี คเณศายะ นะมะฮา” ไปเรื่อยๆ จนรู้สึกว่าจิตใจของท่านสงบ
4. ขั้นตอนการสรงสนาน
- เอาถาดที่เตรียมไว้ออกมาเพื่อใช้รองในการสรงสนาน
- นำพระพิฆเนศที่เตรียมไว้มาประทับตรงกลางถาด
- นำแท่นบูชา เช่น โตก พาน ที่เตรียมเอาไว้มาวางไว้รอเพื่อเตรียมนำพระองค์ขึ้นประทับหลังสรงสนาน
- ทำการสรงสนานพระองค์ โดยสวด “บทอถรวศิรษะ” มีความเชื่อว่าผู้ใดท่องบทสวดอถรวะศิรษะในระหว่างที่สรงสนานพระองค์ด้วย น้ำ น้ำนม น้ำอ้อย จะกลายเป็นผู้เป็นเลิศในการปราศรัย
- การสรงสนานจะไล่ลำดับ เริ่มจาก น้ำเปล่าหรือน้ำอ้อย, นมโค, นมเปรี้ยวหรือโยเกิร์ต, น้ำผึ้ง และน้ำมันเนย
- ตอนสรงสนานและสวดบทอถรวะศิรษะนั้น ก็ให้อธิษฐานในใจด้วยว่า ข้าพเจ้าขอน้อมนำถวาย….สิ่งที่กำลังสรงสนาน (น้ำเปล่าหรือน้ำอ้อย ,นมโค ,นมเปรี้ยวหรือโยเกิร์ต,น้ำผึ้ง,น้ำมันเนย หรือ นมโคอย่างเดียวก็ได้และจึงตามด้วยน้ำสะอาด)
***บทอถรวะศิรษะเป็นบทที่ค่อนข้างยาว ถ้าท่านสวดไม่ได้แนะนำให้เปิด YouTube เอาก็ได้นะคะ
5.นำผงศักดิ์สิทธิ์มาใช้ในการเจิมและทำความสะอาดพระองค์
โดยชโลมผงกุมกุมหรือผงศักดิ์สิทธิ์ที่เตรียมไว้ให้ทั่วองค์ ซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามเทวสถานหรือวัดแขกหรือสั่งซื้อออนไลน์ก็ได้ เสร็จแล้วล้างพระองค์ให้สะอาดด้วยน้ำเปล่า โดยต้องทำความสะอาดพระองค์ให้เกลี้ยง อย่าให้ความหวานจากน้ำปัญจอมฤตหรืออื่นๆ ไปตกค้าง
6.อัญเชิญพระองค์ขึ้นยังที่ประดิษฐานที่จัดเตรียมไว้ให้ โดยกล่าวว่า “ขอเชิญองค์พระพิฆเนศขึ้นประทับยังแท่นประทับที่ข้าพเจ้าได้จัดเตรียมไว้ให้พระองค์”
7.เจิมดิลก
คือ การเจิมพระองค์นั้นเอง เพื่อให้เกิดความเป็นศิริมงคล โดยให้นำผงเจิมใส่น้ำมันเนยไปหน่อยให้มีความเหนียวสักเล็กน้อย ในขณะเจิมไปยังพระพักตร์ของพระองค์ให้ตั้งจิตอธิษฐานให้ดี หลังจากเจิมพระองค์เสร็จ ก็ให้กลับมาเจิมที่หน้าผากของตนเองเพื่อเป็นการขอพรให้เกิดศิริมงคลกับชีวิต
![หนูมุสิกะ](https://img-ha.mthcdn.com/SQc0aQ6qmuaz97reDXR3nEBksbw=/mthai.com/app/uploads/2023/09/01_ganesha_chachengsao_66.jpg)
8.ถวายชุดฉลองพระองค์
เครื่องฉลองพระองค์ ทั้ง ผ้าโพก สร้อย กำไล รวมไปถึงบริวารของพระองค์คือ หนูมุสิกะ โดยกล่าวว่า “ข้าพเจ้าขอน้อมนำถวายเครื่องแต่งองค์ที่จัดเตรียมไว้นี้แด่พระองค์ ” แล้วก็จัดการตกแต่งพระองค์ด้วยเครื่องแต่งองค์ต่างๆ ที่จัดเตรียมไว้ได้เลย
9.ถวายเครื่องปัญโจปาจาระทั้ง 5 แด่องค์พระพิฆเนศ
โดยไล่ลำดับจาก อาหาร (ผลไม้) , ขนมลาดู-โมทกะ, น้ำเปล่าใส่แก้วใส,นมโคใส่แก้วใส,ดอกไม้,ประทีป(เทียน),ธูปหรือกำยานก็ได้และของถวายเพิ่มเติมต่างๆ เช่น ข้าว 9 สี
10.สวดบูชาถวายพระองค์
จะด้วยบทใดก็ได้ เช่น “โอม ศรีคเณศายะ นะมะฮา” จำนวน 3,9,108 จบ หรือใช้ บทสวดสรรเสริญพระพิฆเนศ 32 ปาง หรือ สวดบท 108 พระนาม แล้วโปรยดอกไม้ไปที่พระบาตร (เท้า) ของพระองค์ไปด้วย จากนั้นขอพรพระองค์ ด้วยการถวายความเคารพ รัก ศรัทธา อันแสดงออกมาด้วยใจแล้วจึงสวดบทบูชา “โอม ศรีคเณศายะ นะมะฮา” 3 จบ แล้วกล่าวขอพรเช่น ข้าพเจ้าชื่อ… เกิดวันที่….อยู่บ้านเลขที่(ที่อยู่)….แล้วขอพรตามที่ปรารถนา โดยแนะนำให้ระบุแสดงเจตจำนงต่างๆ ให้ชัดเจน
แล้วเมื่อกล่าวขอพรจบให้พูดว่า “โอม…ศานติ…ศานติ…ศานติ” แล้วตามด้วยการกล่าวสรรเสริญพระองค์ “มังคลา มูรติ โมรยา”,”คณปติ ปัปป้า โมรยา” เป็นการปิดท้าย
![อารตีไฟ](https://img-ha.mthcdn.com/C5yQS1MIx6oqRViz562fbOx84qQ=/mthai.com/app/uploads/2023/09/arati_pucha_fire_women-1.jpg)
11.บูชาด้วยการอารตีไฟ
ตามคัมภีร์ฤคเวทย์แล้วเมื่อทำพิธีกรรมใดๆ ก็ตามเสร็จสิ้นต้องทำการอารตีไฟ มิฉะนั้นจะถือว่า การทำพิธีกรรมหรือบวงสรวงนั้นๆ ไม่สัมฤทธิ์ผล
ส่วนในกรณีที่มีเทพองค์อื่นๆ ให้ทำการอารตีด้วยการเริ่มต้นจากองค์พระพิฆเนศก่อน โดยเราจะใช้ถาดที่ใส่ประทีป หรือ ตะเกียงอารตีไฟ แล้วควงหรือแกว่งประทีปโดยจะวน เป็นทักษิณาวัตร (วนขวา) ตามเข็มนาฬิกา โดยไล่จาก พระบาตร(เท้า),พระอุระ(ท้อง)และไปที่พระพักตร์ (ใบหน้า) ของพระองค์ โดยจะวน 3 หรือ 9 รอบก็ได้
โดยระหว่างการวนประทีปนั้นให้ท่องคำว่า ” โอม… โอม ศรีคเณศายะ นะมะฮา ” หรือบทอารตีไฟไปด้วย ในระหว่างนั้นถ้ามีกระดิ่ง ก็ให้สั่นกระดิ่งไปด้วย โดยมีความเชื่อว่า เทวดาในกระดิ่งจะนำคำอธิษฐานของเราไปสู่เทพเจ้า และถือว่าเสียงของกระดิ่งจะขับไล่สิ่งชั่วร้าย สิ่งที่เป็นอัปมงคลออกไป และถ้ามีสังข์ก็ให้เป่าไปด้วย
เมื่ออารตีจบเราจะกวักไฟเทวะ โดยเราจะทำการกวักไฟไปองค์พระพิฆเนศก่อน 3 ครั้ง แล้วเราก็วางตะเกียงอารตีหรือวางถาดประทีป แล้วก็กวักไฟเข้าตัวเอง 5 ที โดยครั้งแรกให้กวักไปที่หน้าผาก ลูบไปที่ศีรษะ ครั้งที่ 2 กวักไปที่ตาทั้ง 2 และที่ใบหน้าของเรา ครั้งที่ 3 คือกวักไปที่หู 2 ข้างของเรา ครั้งที่ 4 ให้กวักไปที่ปาก และครั้งที่ 5 ให้กวักไปที่ใจ
เมื่อทำครบแล้วเท่านี้ก็เป็นอันเสร็จพิธีค่ะ สำหรับการต้อนรับและบูชาพระพิฆเนศในเทศกาลจตุรถี
***โดยขั้นตอนต่างๆ เหล่านี้ อาจแตกต่างหรือเหมือนกันบ้าง แล้วแต่ทำเนียมการปฎิบัติบนความเข้าใจของครูบาอาจารย์ท่านนั้นๆ ไม่ถือว่ามีใครผิดหรือถูกกว่ากันนะคะ
เพราะเหนือสิ่งอื่นใดแล้ว การบูชาองค์พระพิฆเนศหรือแม้แต่สิ่งศักดิ์สิทธิ์อื่นใดก็ตามสิ่งที่สำคัญกว่าพิธีกรรม พิธีการ นั้นก็คือ การบูชาด้วยเจตจำนงและจิตศรัทธาอันบริสุทธิ์ดังนั้นเพียงเรา คิดดี พูดดี ทำดี และเตรียมกาย ใจให้สะอาดก่อนถวายความเคารพ
บทความโดย อ.ปอนด์ โหรามหาเวทย์
เนื้อหาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
สายมูเตรียมตัว! เทศกาลคเณศจตุรถี ขอพรพระพิฆเนศ 7-17 ก.ย.นี้
บทสวดอารตี บูชาไฟ พระพิฆเนศ สรรเสริญบูชาองค์คเณศวร (ฉบับเต็ม)