ตักบาตรเทโวโรหณะ คือวันอะไร
ตักบาตรเทโวโรหณะ คือวันอะไร ตักบาตรเทโวโรหณะ หรือ วันเทโวโรหณะ ในปีนี้ตรงกับวันศุกร์ที่ 18 ตุลาคม 2567 คือ การทำบุญตักบาตรในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 เนื่องในโอกาสที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากเทวโลก
ประวัติ วันเทโวโรหณะ
คำว่า เทโว ย่อมาจากคำว่า เทโวโรหณะ (เทว+โอโรหณ) ซึ่งแปลว่า การเสด็จลงจากเทวโลก ความเล่าว่าในพรรษาที่ 7 นับแต่วันตรัสรู้พระพุทธเจ้าเสด็จไปจำพรรษาอยู่บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อเทศน์โปรดพระพุทธมารดาจนบรรลุโสดาปัตติผล โดยทรงแสดงโอวาท เรียกว่า “ไตรโลกวิวรณปาฏิหาริย์” ครั้นออกพรรษาในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 แล้วจึงเสด็จลงจากเทวโลกที่เมืองสังกัสสะนคร ในกาลที่เสด็จลงจากเทวโลก ได้มีเนินเป็นอันเดียวกันจนถึงพรหมโลก เมื่อทรงแลดูข้างล่าง สถานที่นั้นก็มีเนินอันเดียวกันจนถึงอเวจีมหานรก ทรงแลดูทิศใหญ่และทิศเฉียง จักรวาลหลายแสนก็มีเนินเป็นอันเดียวกัน เทวดาก็เห็นพวกมนุษย์ แม้พวกมนุษย์ก็เห็นเทวดา สัตว์นรกก็เห็นมนุษย์และเทวดา ต่างก็เห็นกันเฉพาะหน้าทีเดียว ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงเปล่งฉัพพรรณรังสีขณะที่พระองค์เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ อันเป็นที่มาของ พระพุทธรูปปางเปิดโลกนั่นเอง ภายหลังจึงมีผู้สร้าง พระพุทธรูปปางเปิดโลก เพื่อระลึกถึงวันที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากเทวโลกในวันปาฏิบท(วันแรม 1 ค่ำ เดือน 11) หรือ วันเทโวโรหณะขึ้น
รุ่งขึ้นวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ประชาชนจึงพากันทำบุญตักบาตรเป็นการใหญ่ เพราะไม่ได้เห็นพระพุทธเจ้ามาถึง 3 เดือน การทำบุญตักบาตรในวันนั้นจึงได้ชื่อว่า ตักบาตรเทโวโรหณะ ต่อมาเรียกกร่อนไปเหลือเพียง ตักบาตรเทโว เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์ในวันนั้นจึงนิยมตักบาตรเทโวกันจนเป็นประเพณีสืบมาจนทุกวันนี้
ทำไมพิธีตักบาตรเทโวโรหณะ ถึงต้องใส่บาตรด้วยข้าวต้มลูกโยน
ปัจจุบันประเพณีตักบาตรเทโวจะเป็นการตักบาตรข้าวสารอาหารแห้ง บางจังหวัดยังคงประเพณีใส่บาตรด้วยข้าวต้มลูกโยน (ข้าวเหนียวห่อด้วยใบมะพร้าวไว้หางยาว) ด้วยเหตุจาก ประชาชนต่างพร้อมใจกันมารับเสด็จและนำอาหารมาเพื่อทำบุญตักบาตรเป็นจำนวนมาก บางส่วนที่อยู่ห่างออกไปไม่สามารถที่จะถวายอาหารใส่ลงบาตรได้ จึงนำข้าวสาลีมาปั้นเป็นก้อนแล้วโยนใส่ลงในบาตร จนกลายมาเป็นประเพณีนิยมที่ว่าจะต้องทำข้าวต้มลูกโยนเพื่อไว้ใส่บาตรในวันเทโวโรหณะ
ขั้นตอนการตักบาตรเทโว
- เตรียมข้าวสารอาหารแห้งในตอนเช้า อาจจะมีอาหารตามประเพณี คือ ข้าวต้มมัด และข้าวต้มลูกโยน ก็ได้ตามสะดวก
- รอขบวนพระสงฆ์เดินเข้าแถวเรียงรับบาตรตามลำดับ โดยอัญเชิญพระพุทธรูปนำหน้าแถวพระสงฆ์
- หลังใส่บาตรแล้ว ให้อาราธนาศีล สมาทานศีล และรักษาศีล
- แผ่เมตตา กรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้กับญาติ ผู้ล่วงลับ และสรรพสัตว์
ในปีนี้ มีการจัดพิธีตักบาตรเทโวอยู่หลายวัดทั่วประเทศ สามารถไปร่วมกิจกรรมตักบาตรเทโวได้ตามวัดต่างๆ ที่ท่านสะดวก หรือจะใส่บาตรตามปรกติ ก็ไม่เสียหายแต่ประการใด ขอให้จิตเป็นกุศลเท่านั้นก็เพียงพอ
ภาพโดย ธนโชติ ธนวิกรานต์
เนื้อหาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
บทกรวดน้ำ (อิมินา ปุญญะกัมเมนะ)
บทสวดแผ่เมตตาให้สรรพสัตว์
สมาทานศีล 5
