ทบทวนความจำกันหน่อย เรื่อง “อุปมา อุปไมย” คืออะไร? พอจะจำกันได้ไหม และแยกออกหรือไม่ ระหว่างคำไหนคืออุปมา คำไหนคืออุปไมย อะ! เริ่มคิดชักเริ่มสับสน ถกเถียงกับตัวเองแล้วใช่ไหมคะ งั้นวันนี้เรามาติดตามหาคำตอบไปพร้อมๆ กัน
อุปมา อุปไมย คืออะไร?
คำอุปมาอุปไมยในภาษาไทย หมายถึง ถ้อยคำที่เป็นสำนวนพวกหนึ่ง ในเชิงเปรียบเทียบ เปรียบเปรย (ทั้งในทางดีและทางร้าย) ซึ่งมักจะมีคำว่า เป็น เหมือน อย่าง เท่า ราวกับ ทำหน้าที่เป็นคำเชื่อมหรือคำวลีอยู่ในประโยค เพื่อให้เห็นภาพเข้าใจแจ่มแจ้งชัดเจน และสละสลวยน่าฟังมากขึ้น เช่น หากจะพูดว่า “ขรุขระมาก” การสื่อความยังไม่ชัดเจนไม่เห็นภาพ ต้องอุปมาอุปไมยว่า “ขรุขระเหมือนผิวมะกรูด” หรือ “ขรุขระเหมือนผิวพระจันทร์” ก็จะทำให้มีรูปธรรมชัดเจนมากยิ่งขึ้น
ความแตกต่างของ อุปมา อุปไมย คือ
อุปมา คือ สิ่งหรือข้อความที่ยกมาเปรียบเทียบ
อุปไมย คือ สิ่งหรือข้อความที่ถูกเปรียบเทียบ
ตัวอย่างคำอุปมาอุปไมย
– สวยราวนางฟ้า
อุปมา คือ “นางฟ้า” และ อุปไมย คือ “สวย”
– ขมเหมือนบอระเพ็ด
อุปมา คือ “บอระเพ็ด” และ อุปไมย คือ “ขม”
– ดุเหมือนเสือ
อุปมา คือ “เสือ” และ อุปไมย คือ “ดุ”
สังเกตไหมว่า โครงสร้างของ “อุปมาอุปไมย” คือ อุปไมย + คำระบุอุปมา เช่น เหมือน, ราว, ดัง, ดั่ง, เป็น, แค่ ฯลฯ + อุปมา
หลักการจำอุปมาอุปไมย
คือ จำแค่ “อุปมา” ว่าคือการยกสิ่งอื่นมาเปรียบเทียบ ถ้าจำทั้ง 2 อย่าง อาจเกิดความสับสนได้
ตัวอย่าง คำอุปมาอุปไมยอื่นๆ
พร้อมมความหมาย
-กรอบเหมือนข้าวเกรียบ ความหมาย เปราะ,แตกหักง่ายเหมือนข้าวเกรียบ
-กินเหมือนหมู อยู่เหมือนหมา ความหมาย กินไม่เรียบร้อย,มูมมาม,กินอยู่ไม่เป็นระเบียบ
-ขรุขระเหมือนผิวดวงจันทร์ ความหมาย (ผิว) ไม่เรียบ
-ขาวราวกับไข่ปอก ความหมาย ผิวขาวสวยเหมือนไข่ต้มที่ปอกเปลือกแล้ว
-ขี้เกียจจนตัวเป็นขน ความหมาย ขี้เกียจมาก
-ความรู้แค่หางอึ่ง ความหมาย มีความรู้น้อยมาก แค่หางของอึ่งซึ่งสั้นมาก
-งงเป็นไก่ตาแตก ความหมาย ไม่เข้าใจอะไรเลย,ไม่รู้จริง
-งอนเป็นช้อนหอย ความหมาย งอนมาก คล้ายเปลือกหอยซึ่งงอนทั้งส่วนหัวและท้าย
-ง่ายเหมือนปอกกล้วยเข้าปาก ความหมาย ทำได้ง่ายจริงๆ
-เงียบเป็นเป่าสาก ความหมาย เงียบจริงๆ ราวกับเป่าสากซึ่งเป่าเท่าไรก็ไม่มีเสียง
-จมูกไว้เหมือนมด ความหมาย รู้เรื่องต่างๆ ได้เร็ว
-ใจกว้างราวกับแม่น้ำ ความหมาย เป็นคนเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
-ใจเสาะเป็นปลาซิว ความหมาย กลัว, ไม่สู้ เหมือนปลาซิวที่พอขึ้นจากน้ำก็ตาย
-ใช้เงินเป็นเบี้ย ความหมาย ใช้เงินฟุ่มเฟือย, สุรุ่ยสุร่ายเหมือนเงินไม่มีค่า
-ดำเป็นตอตะโก ความหมาย ดำเหลือเกินราวกับตอไม้ตะโกที่ใช้เผาทำถ่าน
-เดินพล่านราวกับเสือติดจั่น ความหมาย เดินวกวนไปมาไม่หยุด
-ตีนเท่าฝาหอย ความหมาย เท้าเล็กมากเท่าฝาหอย (เป็นเชิงดูหมิ่นว่ายังเด็ก )
-ทำงานตัวเป็นเกลียว ความหมาย ขยันมาก
-ทำเป็นทองไม่รู้ร้อน ความหมาย ทำเป็นนิ่งเฉย ไม่รู้ร้อนรู้หนาว, ไม่รู้สึกอะไรเลย
-ที่เท่าแมวดิ้นตาย ความหมาย มีที่ดินน้อย
-บริสุทธิ์เหมือนหยาดน้ำค้าง ความหมาย ไม่มีมลทิน
-ปากจัดราวกับกรรไกร ความหมาย ด่าไม่หยุด
-พูดเป็นต่อยหอย ความหมาย พูดไม่หยุดปาก
-มีกำลังเหมือนช้างสาร ความหมาย แข็งแรงมาก
-ไม้ใกล้ฝั่ง ความหมาย แก่มากแล้ว
-รกเหมือนรังหนู ความหมาย รกรุงรัง
-รู้หลบเป็นปีกรู้หลีกเป็นหาง ความหมาย เอาตัวรอดได้
-เรียบร้อยราวกับผ้าพับไว้ ความหมาย มีกิริยาเรียบร้อย
-ลื่นเหมือนปลาไหล ความหมาย คล่อง,กระล่อนจนจับไม่ได้ไล่ไม่ทัน
-สู้เหมือนหมาจนตรอก ความหมาย สู้ยิบตา, จำเป็นต้องสู้เพราะไม่มีทางหนีรอด
