วันที่ 15 กรกฎาคม 2566 นางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) เป็นประธานพิธีเปิดงานเทศกาล “ไทลื้อ “โฮ่มฮีต โตยฮอย ร้อยใจไทลื้อ” โดยมี ว่าที่ร้อยตรี ณรงค์ โรจนโสทร ผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา นางโชติกา อัครกิจโสภากุล รองปลัดกระทรวงวัฒนธรรม นางศศิฑอณร์ สุวรรณมณี หัวหน้าผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม วัฒนธรรมจังหวัด 17 จังหวัด หัวหน้าส่วนราชการประจำจังหวัด หัวหน้าส่วนราชการประจำอำเภอ คณะกรรมการจัดงาน เครือข่ายทางวัฒนธรรม สมาคมไทลื้อ 7 จังหวัดภาคเหนือ นักท่องเที่ยว และสื่อมวลชน เข้าร่วม ณ วัดพระธาตุสบแวน ตำบลหย่วน อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา
ปลัด วธ. กล่าวว่า วธ. โดยสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพะเยา บูรณาการความร่วมมือกับชุมชนไทลื้อที่มีความพร้อมและมีศักยภาพ และหน่วยงานในระดับจังหวัด ระดับอำเภอ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เครือข่ายทางวัฒนธรรม และสถานศึกษา จัดงานเทศกาลไทลื้อ “โฮ่มฮีต โตยฮอย ร้อยใจไทลื้อ” ระหว่างวันที่ 15 – 16 กรกฎาคม 2566 ณ วัดพระธาตุสบแวน ตำบลหย่วน อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา เพื่อยกระดับเทศกาลไปสู่ระดับชาติและนานาชาติ ร่วมกันสืบสาน รักษาต่อยอดวัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์ไทลื้อ 7 จังหวัดภาคเหนือ ได้แก่ จังหวัดเชียงราย น่าน แพร่ เชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน พะเยา และเพื่อเผยแพร่องค์ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม วิถีชีวิตที่มีคุณค่าและมูลค่า สามารถนำไปต่อยอดการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม กระตุ้นเศรษฐกิจฐานราก สร้างรายได้หมุนเวียนในพื้นที่ รวมทั้งประชาสัมพันธ์ส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัดพะเยา โดยกิจกรรมภายในงานประกอบด้วย ขบวนแห่ทางศิลปวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ ไทลื้อ 7 จังหวัดภาคเหนือ ขบวนแห่ของหน่วยงานราชการ สถานศึกษา การสาธิตการแห่ครัวตานเข้าวัด การสาธิตประเพณีตานธรรม นิทรรศการมีชีวิต “วิถีวัฒนธรรมไทลื้อ” นิทรรศการผ้าลายดอกสารภี ผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดพะเยา ผ้าทอชาติพันธุ์ไทลื้อภาคเหนือ การสาธิตทำอาหารไทลื้อ การจำหน่ายอาหาร ผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม CPOT และ CCPOT การแสดงศิลปวัฒนธรรม การเดินแบบการแต่งกายชุดชาติพันธุ์ และชุดผ้าทอลายอัตลักษณ์ประจำจังหวัดในภาคเหนือ และการให้บริการนั่งรถรางชมแหล่งเรียนรู้วิถีชีวิตของชุมชนไทลื้อ 5 หมู่บ้าน โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
ปลัด วธ. กล่าวอีกว่า เทศกาลดังกล่าว จัดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2537 ในชื่องานว่า “สืบสานตำนานไทลื้อ” หรือเรียกกันโดยทั่วไปว่า “งานไทลื้อ” เป็นงานประจำปีของอำเภอเชียงคำ จัดในวันศุกร์-เสาร์-อาทิตย์ แรกของเดือนมีนาคมของแต่ละปี ซึ่งล้วนเต็มไปด้วยกิจกรรมที่สะท้อนถึงวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และวิถีชีวิตของชาวไทลื้ออย่างมีเอกลักษณ์ที่น่าสนใจ และมีการจัดงานมาอย่างต่อเนื่อง โดยในปี 2566 นี้ นับเป็นการจัดงานครั้งที่ 20 อีกทั้งเป็นโอกาสอันดีที่งานเทศกาลไทลื้อ “โฮ่มฮีต โตยฮอย ร้อยใจไทลื้อ” ได้รับคัดเลือกเป็น 1 ใน 16 เทศกาลประเพณีที่กระทรวงวัฒนธรรมประกาศยกระดับสู่ระดับชาติและนานาชาติ เป็นการขับเคลื่อนสังคมและเศรษฐกิจด้วยวัฒนธรรม รวมทั้งผลักดัน “Soft Power” ความเป็นไทย เพิ่มมูลค่าเศรษฐกิจสร้างสรรค์ สร้างรายได้และภาพลักษณ์ที่ดีให้แก่ประเทศ ตามนโยบายรัฐบาล โดยเฉพาะอุตสาหกรรมวัฒนธรรมสร้างสรรค์ที่มีศักยภาพ 5F โดยขับเคลื่อนงานเทศกาลประเพณี หรือ Festival สู่ระดับโลก
ผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา กล่าวว่า จังหวัดพะเยา มีชาติพันธุ์ไทลื้อตั้งถิ่นฐานอยู่ในพื้นที่ 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงม่วน อำเภอภูซาง และอำเภอจุน ชาวไทลื้อส่วนใหญ่มีบรรพบุรุษที่เคลื่อนย้ายถิ่นฐานมาจากสิบสองปันนา ปัจจุบันอยู่ตอนใต้สุดของมณฑลยูนนาน ประเทศจีน และบางกลุ่มเคลื่อนย้ายมาจากอาณาจักรหอคำ เชียงแขง ปัจจุบันอยู่ในเขตแขวงหลวงน้ำทา ประเทศลาว โดยอำเภอเชียงคำ เป็นอำเภอที่มีชาวไทลื้อมากที่สุดในประเทศไทย ประมาณ 17,000 คน ได้รับการขนานนามว่า “เชียงคำ” เป็นเมืองหลวงของชาวไทลื้อในประเทศไทย แหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่โดดเด่นของจังหวัดพะเยา คือ ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมไทลื้อเชียงคำ เป็นการรวมตัวของชาวไทลื้อ 5 หมู่บ้าน ที่มีวิถีชีวิต การแต่งกายที่เป็นเอกลักษณ์ มีการสื่อสารด้วยภาษาไทลื้อ มีประเพณีที่เกี่ยวข้องกับศาสนาและความเชื่อ มีเส้นทางท่องเที่ยวในชุมชนไทลื้อเชื่อมโยงกัน 5 หมู่บ้าน มีแหล่งเรียนรู้ เช่น เฮือนไตลื้อบ้านแม่แสงดา ศูนย์วัฒนธรรมไทลื้อวัดหย่วน ศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดแสนเมืองมา เฮือนไตลื้อเมืองมาง มีกิจกรรมตลาดวัฒนธรรม ทุกวันพุธแรกของเดือน มีกิจกรรมข่วงวัฒนธรรมทุกวันศุกร์ที่ 2 และศุกร์ที่ 4 ของเดือน นอกจากนี้ มีบริการนั่งรถรางชมแหล่งเรียนรู้ วิถีชีวิตของชุมชน โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย หรือไปแวะชมสถานที่ท่องเที่ยวอื่นๆ เช่น วัดนันตาราม วัดที่มีสถาปัตยกรรมแบบพม่า ไปไหว้พระเจ้านั่งดิน พระประธานที่ไม่มีฐานรองรับเหมือนกับพระประธานองค์อื่นๆ ไปชมน้ำตกภูซาง น้ำตกอุ่นแห่งเดียวในประเทศไทย และสถานที่อื่นๆ อีกมากมาย
ทั้งนี้ 16 เทศกาลประเพณีได้ที่รับเลือกยกระดับเทศกาลประเพณีไปสู่ระดับชาติและนานาชาติประกอบด้วย 1.ประเพณีกตัญญูคู่ฟ้า มหาสมโภชเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว จังหวัดปัตตานี 2.เทศกาลมรดกโลกบ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี 3.ประเพณีหกเป็งนมัสการพระมหาธาตุเจ้าภูเพียงแช่แห้ง จังหวัดน่าน 4.ประเพณีแห่มาลัยข้าวตอก “มาฆบูชาอารยธรรมอีสาน” จังหวัดยโสธร 5.ประเพณีแห่ผ้าพระบฎพระราชทานถวายพระบรมธาตุ นครศรีธรรมราช จังหวัดนคศรีธรรมราช 6.ทศกาโคราชเมืองศิลปะ KORAT Street Art จังหวัดนครราชสีม 7.เทศกาลตามรอยอารยธรรมขอมโบราณปราสาทศิลา “สด๊กก้อกธม” จังหวัดสระแก้ว 8.เทศกาลเมืองครามสกลนคร (KRAM & CRAFT SAKON FESTIVAL) นครหัตถศิลป์โลก เจ้าแห่งครามธรรมชาติ จังหวัดสกลนคร 9.เทศกาลอาหารอร่อยเมืองภูเก็ต เมืองสร้างสรรค์แห่งวิทยาการอาหาร จังหวัดภูเก็ต 10.ประเพณีบุญกลางบ้าน สืบสานตำนานเมืองพนัส จังหวัดชลบุรี 11.เทศกาล “นาฎยแห่งศรัทธา กิ่งกะหร่า น้อมบูชา วิสาขปุรณมี” จังหวัดแม่ฮ่องสอน 12.ประเพณีบวงสรวงพญาศรีสัตตนาคราช เลาะตลาดคนเมืองไทนคร จังหวัดนครพนม 13.เทศกาลไทลื้อ “โฮ่มฮีต โตยฮอย ร้อยใจไทลื้อ” จังหวัดพะเยา 14.ประเพณีตักบาตรดอกไม้เข้าพรรษา จังหวัดสระบุรี 15.เทศกาลอาหารผสานศิลป์ เมืองเพชร เมืองสร้างสรรค์ จังหวัดเพชรบุรี และ 16.เทศกาลโคมแสนดวง ที่เมืองลำพูน จังหวัดลำพูน
สำหรับผู้สนใจเข้าร่วมงาน สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ : สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพะเยา 73/1 ถนนดอนสนาม ตำบลเวียง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา 56000 โทร 054 485781
