โรคซึมเศร้า ปัญหาด้านสุขภาพจิตที่หลายคนอาจเผชิญ
โรคซึมเศร้า เป็นภาวะทางจิตใจที่อาจเกิดขึ้นกับใครก็ได้ โดยที่หลายคนมักมองข้ามอาการเล็กน้อย แต่จริง ๆ แล้ว โรคซึมเศร้าสามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตและร่างกายได้อย่างรุนแรง หลายคนอาจเข้าใจผิดว่าโรคซึมเศร้าเป็นเพียงความเศร้าธรรมดาที่จะหายไปเองตามกาลเวลา แต่ความจริงแล้วจำเป็นต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้ชีวิตอย่างปกติและมีคุณภาพชีวิตที่ดีได้
โรคซึมเศร้าคืออะไร?
โรคซึมเศร้า (Depressive Disorder) คือ ความผิดปกติทางจิตเวชที่ส่งผลกระทบต่อความรู้สึก การคิด และพฤติกรรมของผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง ทำให้ผู้ป่วยมีอารมณ์เศร้าโศก เสียใจ สิ้นหวัง และสูญเสียความสนใจในกิจกรรมต่าง ๆ ที่เคยชื่นชอบ
การที่คนเราจะถูกวินิจฉัยว่าเป็นซึมเศร้านั้น อาการต้องมีความรุนแรง และคงอยู่นานเป็นเวลาอย่างน้อย 2 สัปดาห์ขึ้นไป ซึ่งแตกต่างจากความเศร้าธรรมดาทั่วไปที่เกิดขึ้นจากเหตุการณ์ในชีวิต
อาการของโรคซึมเศร้าที่ควรสังเกต
อาการของโรคซึมเศร้ามีความหลากหลาย และอาจแสดงอาการแตกต่างกันในแต่ละบุคคล โดยอาการสำคัญที่ควรสังเกตมีทั้งอาการทางอารมณ์ ความคิด และร่างกาย
อาการทางอารมณ์ที่พบบ่อยได้แก่
• ความรู้สึกเศร้าอย่างต่อเนื่อง
• ความรู้สึกสิ้นหวัง ไร้ค่า
• ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามักสูญเสียความสนใจในกิจกรรมที่เคยชื่นชอบ รวมถึงการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นน้อยลง
อาการทางความคิด ได้แก่
• การมีสมาธิลดลง ตัดสินใจยาก จดจำได้ไม่ดี
• อาจมีความคิดเกี่ยวกับการทำร้ายตนเอง
และสำหรับอาการทางร่างกายนั้น ผู้ป่วยอาจมีปัญหาการนอน น้ำหนักเปลี่ยนแปลง เหนื่อยง่าย และเจ็บปวดโดยไม่ทราบสาเหตุ
โรคซึมเศร้าเกิดจากปัจจัยใดได้บ้าง?
โรคซึมเศร้าเกิดจากปัจจัยหลายประการร่วมกัน ทำให้การเข้าใจสาเหตุของโรคซึมเศร้าจึงต้องมองในภาพรวมของทั้งปัจจัยชีวภาพ จิตใจ และสังคม ซึ่งโรคซึมเศร้ามีสาเหตุหลัก ดังนี้
• ปัจจัยทางพันธุกรรม : การมีประวัติครอบครัวเป็นโรคซึมเศร้า เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคได้ถึง 2-3 เท่า
• ความผิดปกติของสารเคมีในสมอง : การขาดสมดุลของสารสื่อประสาท เช่น เซโรโทนิน โดปามีน และนอร์อะดรีนาลีน
• เหตุการณ์กดดันในชีวิต : การสูญเสียคนที่รัก การเปลี่ยนแปลงงาน ปัญหาทางการเงิน หรือปัญหาความสัมพันธ์
• ภาวะสุขภาพอื่น ๆ : โรคเรื้อรัง ความผิดปกติของฮอร์โมน หรือการใช้ยาบางชนิด
• ปัจจัยด้านบุคลิกภาพ : คนที่มีลักษณะนิสัยกังวลง่าย คิดลบ หรือมีความมั่นใจในตนเองต่ำ
แนวทางการรักษาโรคซึมเศร้า
การรักษาโรคซึมเศร้าในปัจจุบันมีหลายวิธีที่เห็นผลจริง ซึ่งระยะเวลาและผลลัพธ์ในการรักษาจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ และความเหมาะสมของแต่ละบุคคล โดยโรคซึมเศร้าสามารถรักษาได้ด้วยวิธีการดังนี้
• ยารักษาโรคซึมเศร้า : เช่น ยาต้านซึมเศร้าที่จิตแพทย์จ่ายให้ เพื่อลดอาการซึมเศร้า และปรับสารเคมีในสมอง
• จิตบำบัด (Psychotherapy) : บำบัดโรคซึมเศร้า เช่น CBT (Cognitive Behavioral Therapy) ที่ช่วยเปลี่ยนความคิดเชิงลบ
• การปรับพฤติกรรมและไลฟ์สไตล์ : ออกกำลังกายสม่ำเสมอ นอนให้เพียงพอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
• การสนับสนุนจากคนรอบข้าง : พูดคุยกับเพื่อนหรือครอบครัวที่ไว้ใจได้ เข้ากลุ่มสนับสนุนเพื่อแลกเปลี่ยนความคิด
วิธีป้องกันโรคซึมเศร้าแบบเบื้องต้น
การป้องกันโรคซึมเศร้าเป็นเรื่องสำคัญที่ทุกคนสามารถทำได้ โดยสามารถลดความเสี่ยงได้อย่างมีนัยสำคัญ เบื้องต้นสามารถเริ่มได้ด้วยวิธีเหล่านี้
• สร้างกิจวัตรประจำวันที่มีความสมดุล ระหว่างงานกับการพักผ่อน
• รักษาการนอนให้มีคุณภาพ และมีเวลาที่เหมาะสม
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะโอเมก้า 3 วิตามิน B, D และโปรตีน
• ออกกำลังกายเป็นประจำ ช่วยเพิ่มสารเอนดอร์ฟินที่ทำให้รู้สึกดีขึ้น
• เรียนรู้ทักษะการจัดการความเครียด เช่น การหายใจลึก ๆ ฝึกสมาธิ โยคะ
• หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติด หรือแอลกอฮอล์
โรคซึมเศร้า รู้ทัน เข้าใจ หายได้เป็นปลิดทิ้ง
โรคซึมเศร้า เป็นปัญหาทางสุขภาพจิตที่สามารถเกิดขึ้นกับใครก็ได้ การเข้าใจเกี่ยวกับโรคซึมเศร้าจะช่วยให้เราสามารถให้การสนับสนุนแก่ผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสม การประเมินโรคซึมเศร้าด้วยแบบทดสอบอาการเป็นเครื่องมือเบื้องต้นที่บ่งบอกได้ในระดับหนึ่ง แต่การวินิจฉัยที่แม่นยำควรมาจากจิตแพทย์เท่านั้น หากสงสัยว่าตนเองหรือคนใกล้ชิดอาจมีอาการซึมเศร้า ควรปรึกษาจิตแพทย์โดยเร็วที่สุด
สำหรับผู้ที่ต้องการความสะดวกในการเข้าถึงบริการสุขภาพจิต สามารถใช้แอปปรึกษาแพทย์ออนไลน์อย่าง BeDee เพื่อเข้าถึงจิตแพทย์ นักจิตวิทยาคลินิก นักจิตบำบัด และแพทย์ด้านอื่น ๆ ได้อย่างง่ายดาย ช่วยให้การดูแลสุขภาพจิตเป็นเรื่องที่เข้าถึงได้มากขึ้น เป็นส่วนตัว รับยาได้ที่บ้าน
โหลดแอปฯ BeDee คลิก https://bit.ly/4btcZSY
