ฝึกสมองให้ฟิตเสมอ เช็กความฟิตได้แล้ววันนี้
เช็กก่อนรู้ก่อนว่าความจำ สมาธิ และการคิดของเราอยู่ระดับไหน
หลายคนอาจยังไม่รู้ว่า สมรรถภาพสมองของเราสามารถเริ่มถดถอยได้ตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป สัญญาณที่พบบ่อยคือ ความจำไม่แม่นเหมือนเดิม สมาธิลดลง คิดช้าลง และถ้าปล่อยไปโดยไม่ดูแล อาจเพิ่มความเสี่ยงสู่ภาวะสมองเสื่อมในอนาคต
สมองเสื่อมเกิดจากปัจจัยหลายด้านร่วมกัน ไม่ใช่แค่เรื่องอายุ หรือพันธุกรรมเพียงอย่างเดียว แต่รวมถึงปัจจัยเกี่ยวกับหลอดเลือด พฤติกรรม ไลฟ์สไตล์ในการใช้ชีวิต และสิ่งแวดล้อม
โดยปัจจัยเสี่ยงหลายตัวปรับได้ (modifiable) เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง การไม่ออกกำลังกาย ความเครียด การนอนหลับไม่พอ การขาดกิจกรรมทางปัญญา ดังนั้นแม้ใครจะมีความเสี่ยงทางพันธุกรรม ก็ยังมีโอกาสชะลอกระบวนการเสื่อมของสมองได้ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ลดปัจจัยเสี่ยงที่ปรับตัวได้ เพราะฉะนั้นการตรวจคัดกรอง หรือประเมินภาวะความจำถดถอยตั้งแต่ระยะเริ่มต้น มีความสำคัญมาก เพราะรู้ตัวเร็วกว่า สามารถดูแลและฟื้นฟูได้ดีกว่า รวมถึงสามารถแทรกแซงรักษาโดยแพทย์ได้เร็วกว่าด้วย
สมองก็เหมือนกล้ามเนื้อ สามารถฝึก ฝึกซ้ำ และพัฒนาได้เสมอ ไม่ว่าจะอยู่ในวัยไหนก็ตาม หากเราเลือกกิจกรรมที่เหมาะสม เราสามารถชะลอการเสื่อมของสมอง และยืดอายุการคิดไว จำแม่นได้
หนึ่งในเครื่องมือที่ถูกออกแบบขึ้นเพื่อช่วยให้ประชาชนเข้าใจสุขภาพสมองของตัวเองก็คือ “เกมทดสอบทักษะสมอง” ที่พัฒนาโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับภาคีเครือข่ายด้านสุขภาพสมอง ซึ่งมีเป้าหมายร่วมกันในการส่งเสริมให้คนไทย “สูงวัยอย่างมีคุณภาพ” ผ่านแคมเปญ “สูงวัยให้พร้อม ต้องเตรียมก่อน 40” จึงได้ออกแบบเครื่องมือ ให้คนทั่วไปได้ประเมินสุขภาพสมองของตนเองอย่างง่าย ๆ ใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที แต่สามารถสะท้อนถึงทักษะสำคัญที่เรามักไม่รู้ตัวว่ากำลังเสื่อมถอยลง
ทีมผู้เชี่ยวชาญจึงนำหลักการทางประสาทวิทยาและจิตวิทยาการทดสอบ (Neuropsychology & Cognitive Science) มาประยุกต์เป็น “เกม” ซึ่งไม่เพียงแค่ให้ผลการประเมินเท่านั้น แต่ยังทำหน้าที่เสมือนการออกกำลังกายสมอง (Brain Exercise) ไปพร้อมกัน
เกม: 5 ด่าน ฝึกสมองครบทุกมิติ
ภายในเกมมีทั้งหมด 5 ด่านหลัก โดยแต่ละด่านมี 3 ระดับความยาก (ง่าย – ปานกลาง – ยาก) เพื่อทดสอบทักษะที่ต่างกัน ดังนี้:
- Choice Reaction Time Test → ทดสอบความเร็วในการตอบสนอง
- Stroop Test → ฝึกการยับยั้งชั่งใจ และสมาธิ
- Wisconsin Card Sorting Test → ทดสอบความยืดหยุ่นในการคิดและแก้ปัญหา
- Digit Span Backward → ฝึกความจำระยะสั้นและการนำข้อมูลมาใช้
- Mental Rotation Task → กระตุ้นการรับรู้เชิงมิติสัมพันธ์และการมองภาพในใจ
สิ่งที่ทำให้ “เกมทดสอบทักษะสมอง” น่าสนใจ ไม่ใช่เพียงแค่ความสนุกเพลิดเพลิน แต่ยังมีประโยชน์เชิงสุขภาพหลายด้าน ได้แก่:
- รู้จักจุดแข็ง–จุดอ่อนของสมองตัวเอง
- สมองตื่นตัวและไวขึ้น
- ลดความเสี่ยงสมองเสื่อม
- สนุก เพลิดเพลิน ใช้เวลาไม่นาน
เกมจะแปลผลออกมาเป็น อายุสมอง โดยแบ่งออกเป็น 3 ระดับ:
- ทักษะสมองดีเยี่ยม → สมองทำงานได้ดีกว่าค่าเฉลี่ยในช่วงวัย
- ทักษะสมองตามวัย → สมองทำงานสอดคล้องกับอายุจริง อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- ทักษะสมองพัฒนาได้อีก → สมองทำงานช้ากว่าเกณฑ์ ควรปรับพฤติกรรมและดูแลเป็นพิเศษ
ตัวอย่างเช่น:
- อายุจริง 40 ปี แต่ผลออกมา 30 → สมองฟิต!
- อายุจริง 40 ปี แต่ผลใกล้เคียงกัน → อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- อายุจริง 40 ปี แต่ผลออกมา 50 → ถึงเวลาต้องเริ่มดูแลอย่างจริงจัง
งานวิจัยด้านสมองพบอีกว่า สมองยังสามารถเสริมสร้างได้ด้วยพฤติกรรมที่ต่อเนื่อง เช่น:
- ฝึกใช้สมองทุกวัน: อ่านหนังสือ เขียนบันทึก เล่นเกมความจำ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: กระตุ้นการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงสมอง
- นอนหลับเพียงพอ: อย่างน้อย 7–8 ชั่วโมงต่อคืน
- โภชนาการเพื่อสมอง: ลดหวาน มัน เค็ม เน้นปลา ถั่ว ไข่ ผักผลไม้
- ลดความเครียด ฝึกสมาธิ
- มีกิจกรรมทางสังคม: การพูดคุย พบปะ ทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น
“เกมทดสอบทักษะสมอง” ไม่ใช่แค่เกมสนุก ๆ แต่เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เรา รู้จักสมองของตัวเอง เข้าใจศักยภาพ และวางแผนดูแลได้ทันเวลา
เพราะการเริ่มดูแลสมองตั้งแต่อายุยังไม่มาก คือการลงทุนให้อนาคตของเราเต็มไปด้วยความสดใส ไม่ว่าจะเป็นความจำที่แม่นยำ สมาธิที่ดี และความสามารถในการคิดไวแก้ปัญหา
มาลองเล่นและเช็กกันว่า สมองคุณอายุเท่าไร ได้ที่ https://smartbefore40.com/
เพราะการดูแลสมองวันนี้ คือกุญแจสำคัญสู่ชีวิตที่เต็มคุณภาพในวันข้างหน้า
สูงวัยให้พร้อมต้องเตรียมก่อน40
