หลายคนติดอกติดใจกับเมนู ไข่แมงดาทะเล ซึ่งแมงดาทะเลเป็นสัตว์โบราณ ชอบอาศัยหมกตัวอยู่ตามพื้นทรายแนวชายฝั่งน้ำตื้น โดยฤดูวางไข่ของแมงดาทะเลจะเริ่มในช่วงฤดูร้อนตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์-กันยายนของทุกปี จึงนิยมนำไข่แมงดามาปรุงอาหาร เช่น ยำไข่แมงดา แกงคั่วใบมะขามไข่แมงดา ซึ่งแมงดาทะเลในประเทศไทยมีด้วยกัน 2 ชนิด คือ
แมงดาจาน หรือ แมงดาหางเหลี่ยม ชื่อวิทยาศาสตร์คือ Tachypleus gigas ไม่มีพิษ สามารถนำมาปรุงอาหารรับประทานได้ ลักษณะหางจะคล้ายสามเหลี่ยมมีหนามเล็กน้อย พื้นผิวด้านบนมีสีน้ำตาลอมเขียว มีขนาดใหญ่กว่าแมงดาถ้วย
แมงดาถ้วย หรือ แมงดาไฟ หรือ เห-รา มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Carcinoscorpius rotundicauda มีพิษไม่สามารถนำมารับประทานได้ สังเกตได้จากลักษณะหางจะกลมไม่มีหนาม พื้นผิวด้านบนมีสีน้ำตาลอมแดง แม้จะทำให้สุกด้วยความร้อนก็ไม่สามารถทำลายพิษได้ พิษของมันก็คือสาร tetrodotoxin
อาการเมื่อได้รับพิษ
ภายใน 15 นาทีหลังจากรับประทานจะเริ่มจากลิ้นชา ปลายนิ้วชา แขนชา ขาชา คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน อ่อนแรง กลืนลำบาก เหงื่อออกมาก พูดลำบาก มีอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ ไม่สามารถขยับตัว ดังนั้นควรรีบส่งไปโรงพยาบาลเพื่อพบแพทย์ให้เร็วที่สุด ซึ่งบางรายหายใจไม่ออกจึงทำให้เสียชีวิตในที่สุด
วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น
- ให้ปลดกระดุมเสื้อผ้าเพื่อให้ผู้ป่วยหายใจได้สะดวกที่สุด เพราะผู้ป่วยจะเริ่มหายใจลำบาก
- หากผู้ป่วยเริ่มหายใจเองไม่ได้ ให้รีบช่วยเป่าปากให้ผู้ป่วย
- ไม่ควรให้ผู้ป่วยกินยาหรืออะไรทั้งสิ้น เพราะอาจทำให้สำลักได้
- ผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นภายใน 3-4 วัน เพราะพิษจะค่อยๆสลายไปเอง
วิธีที่ดีที่สุดคือหลีกเลี่ยงการรับประทานแมงดาทะเล เพราะในปัจจุบันยังไม่มียารักษาพิษของแมงดาทะเลโดยตรง แพทย์เพียงรักษาแบบประคับประคองตามอาการซึ่งโดยปกติผู้ป่วยจะฟื้นตัวได้เองภายใน 3-4 วัน
